HMS Dreadnought

HMS Dreadnought był bez wątpienia okrętem nowatorskim, chociaż jego konstrukcja została pod wieloma względami oparta na wcześniejszych pancernikach (pre-drednotach) typu "Lord Nelson". Odziedziczył po nich działa wraz z wieżami jak i inne elementy, mając jednak od poprzedników znacznie cieńszy pancerz burtowy. Wśród rozwiązań wówczas nowatorskich, poza samą wielkością oraz tak liczną, zunifikowaną przy tym artylerią główną, wymienić należy:
- zastosowanie turbin parowych Parsonsa, które zapewniły szybkość 21 węzłów (wobec 18 zwykle osiąganych wówczas przez floty liniowe;
- zastosowanie systemu kontroli prowadzenia ognia autorstwa Frederica Dryera, umożliwiającej jednoczesne elektryczne odpalanie wszystkich dział;
- umieszczenie kwater oficerów w części dziobowej (a nie jak tradycyjnie na rufie), gdzie zwykle lokowano marynarzy. Poprzedni porządek był pozostałością po czasach żaglowców, podczas gdy na nowych okrętach wydłużał czas dotarcia na stanowiska bojowe. W przypadku Dreadnoughta został odwrócony.
Z drugiej strony Dreadnought dał świadectwo pewnej krótkowzroczności, nie tylko swego ojca duchowego, admirała Fishera, ale także jego popleczników. W zamierzeniu miał być jednostką, której ukończenie uświadomi przeciwnikom Albionu bezcelowość konkurowania z Royal Navy. W praktyce dał sygnał do wyścigu w budowie drednotów a nawet ułatwił rywalizację z Wielką Brytanią - szczególnie Niemcom, które nie miały szans na stworzenie floty równie potężnej, jak brytyjska, teraz jednak mogły rozpocząć rywalizację jakby od nowego poziomu - rozwijając drednoty, które dla wszystkich były nowością.
Zbudowany został w wyjątkowo krótkim czasie (rekord ten nigdy nie został pobity): od położenia stępki 2 października 1905 do wodowania minęły ledwie cztery miesiące (10.02.1906), rok zaś i jeden dzień po rozpoczęciu budowy okręt wyszedł w morze, aby w grudniu zostać uznanym za gotowy do służby. Najpierw skierowano go na Morze Śródziemne, gdzie przeszedł drobiazgowe testy. Raport sporządzony po ich zakończeniu był bardzo pochlebny dla nowego pancernika. Od 1907 do 1912 był okrętem flagowym Home Fleet. Wycofany z niej w 1916 trafił do 3. eskadry pancerników stacjonującej na Tamizie i mającej zapobiegać ostrzałowi brzegów brytyjskich przez niemieckie okręty. Pozostał w niej prawie do końca służby.
Sama koncepcja, na której oparto Dreadnoughta, nie była aż taką nowością. Wprawdzie Fisher utrzymywał, że przyszła mu ona do głowy w 1900 roku, jednak brak na to dowodów. Wiadomo natomiast, że publicznie pierwszy przedstawił ją włoski konstruktor Cuniberti, który w 1902 zaproponował projekt podobnej jednostki swojej marynarce a wobec braku zainteresowania już w następnym roku opublikował w periodyku "Jane's" obszerny artykuł na ten temat. Podobne przymiarki trwały także we flotach: amerykańskiej i japońskiej. Japonia wyprzedziła nawet Wielką Brytanię, zamawiając w 1904 roku pancerniki Satsuma i Aki, które jednak z braku odpowiedniej liczby dostępnych armat 305 mm, nie zostały ukończone zgodnie z pierwotnymi założeniami. Stany Zjednoczone zatwierdziły w 1905 roku budowę dwóch jednostek typu "South Dakota", które pod pewnymi względami wyprzedzały nawet Dreadnoughta (szczególnie umieszczeniem całej artylerii centralnie, wzdłuż osi podłużnej kadłuba).

Wszystko to sprawiło, że Dreadnought, jakkolwiek wyścig rozpoczął, sam rychło go przegrał, stając się jednostką przestarzałą. Już w 1910 roku we flocie brytyjskiej (jak i w innych), pływały jednostki potężniejsze i lepiej uzbrojone. Rekordowa z początku prędkość 21 węzłów okazała się w 1916 na tyle niewystarczająca, iż Dreadnought został wyłączony z Home Fleet, jako zbyt wolny do skutecznego współdziałania z większymi zespołami. Na dodatek w chwili jego budowy w ogóle nie brano jeszcze pod uwagę zagrożenia ze strony torped, wówczas ciągle niedoskonałych, i nie widziano potrzeby, aby wyposażać okręt w system biernej ochrony podwodnej części kadłuba.
HMS Dreadnought dożył końca swoich dni na rutynowych patrolach. Nigdy nie wystrzelił w walce. Podczas bitwy jutlandzkiej przechodził akurat modernizację, więc i ta sposobność do użycia dział go ominęła. Jedynym sukcesem pozostało staranowanie niemieckiego okrętu podwodnego (U-29, 18 marca 1915), co nie udało się nigdy żadnemu innemu pancernikowi. Mocno zużyty został wycofany ze służby w 1918 roku. 31 marca 1920 skreślono go ostatecznie ze stanu floty, aby dwa lata później sprzedać na złom. Złomowanie miało miejsce w 1923 roku, w Inverkeithing w Szkocji.
Drednotami zwano wszystkie okręty spełniające te same ogólne założenia, które zdecydowały o budowie HMS Dreadnought. Na ile jednak te jednostki potrafiły różnić między sobą i jak bardzo zmieniały się wymogi przed nimi stawiane, może zilustrować poniższe porównanie - podstawowych parametrów Dreadnougta (pierwszego takiego pancernika) z parametrami Yamato (pancernika największego), Iowa (najszybszego pancernika) i Vanguarda (ostatniego wprowadzonego do służby pancernika Royal Navy).
 
 
Dreadnought
Yamato
Iowa
Vanguard
rok wejścia do służby
wyporność pełna
wymiary: dług./szer./zan.
artyleria główna
pancerz burtowy (max)
pancerz pokładowy (max)
moc maszyn
prędkość
zasięg/przy szybkości
1906
21 845 t
161x25x9 m
10x305 mm
280 mm
76 mm
23 000 KM
21 w
6 620 Mm/10 w
1941
69 990 t
263x37x10 m
9x460 mm
410 mm
232 mm
150 000 KM
27 w
6 000 Mm/16 w
1943
57 540 t
270x33x11 m
9x406 mm
310 mm
152 mm
212 000 KM
32,5 w
15 000 Mm/15 w
1946
51 420 t
248x33x11 m
8x381 mm
356 mm
152 mm
130 000 KM
30 w
6 950 Mm/20 w
 

Historia HMS Dreadnought według Wikipedii http://en.wikipedia.org/wiki/HMS_Dreadnought_(1906)
O wyścigu zbrojeń w budowie drednotów http://www.friesian.com/dreadnot.htm
Copyright © 2007 by Estraven