Komintern (1902)
l
 
Indeks

Aktualnosci
Capital Ships

Nieco historii
Utracone K

Aboukir
Adm. Graf Spee
Adm. Nachimow
Alb. da Barbiano
Alb. da Giussano
Alm. Oquendo
Amphion
Argyll
Armando Diaz
Ashigara
Astoria
Atlanta
Black Prince
Blas de Lezo
Blücher (1908)
Blücher (1937)
Bremen
Brummer
Canberra
Card. Cisneros
Cassandra
Cezare Rossarol
Charleston
Charybdis
Chokai
Cöln (1909)
Cöln (1916)
Cressy
Cristóbal Colón
Curacoa
Curlew
Czerw. Ukraina
Defence
De Ruyter
Dmitrij Donskoj
Dragon
Drake
Dresden (1907)
Dresden (1917)
Durban
Edinburgh
Elbing
Emden
Exeter
Falmouth
Frankfurt
Frauenlob
Friedrich Carl
Furutaka
G. d. Bande Nere
Gius. Garibaldi
Haguro
Hampshire
Helena
Hermes
Hogue
Houston
Huron
Indianapolis
Infanta M. Teresa
Java
Jingyuan
Jintsu
Juneau
Kaiser Joseph I
Karlsruhe
Kinu
Kléber
Komintern
Königsberg
Krasnyj Kawkaz
Kuma
Kumano
Ladoga
Maine
Mainz
Manchester
Maya
Midilli
Mogami
München
Nachi
Neptune
Northampton
Nürnberg (1916)
Pallada
Pathfinder
Penguin
Perth
Pioneer
Prinz Adalbert
Prinz Eugen
Quincy
Raleigh
Rochester
Rostock
Sakawa
San Diego
Scharnhorst
Schurz
Strasbourg II
Sydney
Thames
Undine
Vincennes
Vizcaya
Warrior
Wiesbaden
Wilkes-Barre
Zenta
Zhiyuan

Położenie stępki 23.08.1901
Wodowanie 20.05.1902
W służbie od 1905
Modernizacje 1917, 1920-22, 1930
Zatopiony 1942
Typ Bogatyr, liczba jednostek w typie 4 (+ 1 nieukończony)
Wyporność (1941) 7 838 ts
Wymiary d-134 s-16,5 z-6,3 m
Uzbrojenie 12x152, 12x75, 8x47, 2x37 mm
Pancerz pp 80 mm
Prędkość maks. 23 w
Załoga 589

l

Pamiat' Mierkurija przed I wojną światową
Picture: Czernomorskij Fłot
Zapewne najbardziej charakterystyczną cechą rosyjskiej floty z okresu końca imperium była jej wielka różnorodność. W odróżnieniu od innych marynarek wojennych, które już wtedy stawiały na konsekwentne dopracowywanie swoich projektów i w większości przypadków realizowały je w krótszych czy dłuższych seriach, z których każda następna była w jakiś sposób pochodną poprzedniej, Rosja co rusz eksperymentowała z nowymi projektami. Czyniła to niejako z konieczności, gdyż większość jej krążowników była zamawiana za granicą: w stoczniach francuskich, brytyjskich, niemieckich i amerykańskich. Stocznie rosyjskie skupiały się w tym czasie (gdy mowa o większych jednostkach) głównie na budowie predrednotów, też korzystając zresztą w dużym stopniu ze wzorów zagranicznych, i z krążownikami stosunkowo rzadko miały do czynienia. Jednym z pierwszych wyjątków był typ Pałłada, powstały w Nowej Stoczni Admiralicji w St. Petersburgu w latach 1895-1903, niemniej przy następnych okrętach ponownie zwrócono oczy za granicę.

Zamówione jednocześnie trzy okręty reprezentowały różne koncepcje i pochodziły z różnych stoczni - dwa z niemieckich (w Kilonii i Szczecinie), jeden z USA (z Filadelfii). Opierając się na ich dokumentacji (gdy jeszcze żaden z nich nie wszedł do służby) dokonano wyboru typu, który miał być kontynuowany w stoczniach krajowych. Zdecydowano się na projekt niemiecki ze stoczni Vulcana w Szczecinie, zamawiając cztery jednostki, których budowę zlecono krajowym stoczniom. Dość nietypowo rozdzielono przy tym zamówienie - dwa okręty przeznaczono dla Floty Bałtyckiej, dwa dla Floty Czarnomorskiej (Rossijskij impieratorskij fłot starał się zwykle dostosowywać projekty do obszaru operacyjnego, zwłaszcza przy dwóch wspomnianych akwenach). Z tych czterech jednostek powstały ostatecznie trzy, gdyż jedna z budowanych w St. Petersburgu została jeszcze na pochylni uszkodzona przez pożar i następnie skasowana.


Komintern w Sewastopolu w 1923 roku
Picture: Navsource
Bogatyr był pomniejszoną wypornością i zmodernizowaną wersją krążownika pancernego Yakumo, zbudowanego przez Vulcana dla Japonii. Zmiany poszły dość daleko i objęły głównie zmianę opancerzenia i uzbrojenia oraz rozbudowę siłowni. Z czterech powstałych jednostek typu pierwsza dotrwała na Bałtyku do 1922 roku, gdy posłano okręt na złom, niemniej część jego maszyn wykorzystano do poprawy kondycji krążownika Komintern. Druga czarnomorska jednostka, zwodowana jako Oczakow (późnej Kaguł, jeszcze później Gienierał Korniłow), przejęta po rewolucji przez Białych, została w 1920 roku internowana w Bizercie, w 1933 trafiając ostatecznie na złom. Oleg, podobnie jak Bogatyr, służył we Flocie Bałtyckiej (zbudowany w St. Petersburgu) i wziął wraz ze sporą jej częścią udział w bitwie pod Cuszimą. Uszedł z niej prawie cało, docierając do Manili, gdzie został internowany (razem z krążownikiem Aurora). Po powrocie do Rosji służył do 1919, kiedy to został trafiony w Kronsztadzie przez brytyjski torpedowiec (z sił interwenckich). Złomowany do 1938 roku.
l


Pamiat' Mierkurija podczas I wojny światowej
Picture: tsushima.su

Komintern nosił pierwotnie nazwę Kaguł, którą dopiero w 1907 roku zmieniono na Pamiat' Mierkurija (przez co może być mylony z siostrzanym Oczakowem). Z racji przeznaczenia dla Floty Czarnomorskiej powstał w Sewastopolu. Jego służba do I wojny światowej przebiegała zapewne dość rutynowo, tylko krótko przed nią zdjęto z okrętu wszystkie, oprócz dwóch, działa kalibru 75 mm (uznane na nieskuteczne) i zastąpiono je dodatkowymi działami 152 mm, których liczba wzrosła w ten sposób do 16. Podczas wojny pierwszą jego akcją było eskortowanie zespołu predrednotów ku brzegom Turcji, gdzie zamierzano zwalczać żeglugę handlową przeciwnika. Napotkano jednak, i to już niedaleko krymskiego przylądka Sarycz, krążownik liniowy SMS Goeben, idący z lekkim krążownikiem SMS Breslau. Walka była wszelako krótka, szybsze niemieckie okręty wycofały się po otrzymaniu jednego trafienia, które uszkodziło Goebena.


Komintern, 20 czerwca 1941 roku
Picture: Wikipedia

W kolejnych miesiącach Pamiat' Mierkurija spotykał niemieckie okręty jeszcze kilkukrotnie, niemniej do kolejnej wymiany ognia z nimi doszło dopiero w maju 1915 roku, gdy rosyjski zespół ostrzeliwał forty broniące Bosforu. Wracający z patrolu Goeben wypatrzył krążownik i ruszył w pościg za nim. Kluczący Pamiat' Mierkurija zaczął z pełną prędkością wycofywać się pod osłonę dział własnych pancerników, co nawet mu się udało, i to bez uszkodzeń. Półtora roku później został ponownie przezbrojony, tym razem otrzymując komplet nowych dział kalibru 130 mm. W tej postaci przeprowadził w listopadzie 1916 roku akcję ostrzału rumuńskiej rafinerii naftowej w Konstancy, powodując spore zniszczenia. Rok później, po rewolucji październikowej, załoga krążownika opowiedziała się po stronie Ukraińskiej Republiki Ludowej. Potem okręt przeszedł na krótko w ręce Armii Czerwonej, później w ręce niemieckie i koniec jeszcze w ręce Białych.
Został podczas tych perypetii rozbrojony (przez Rosjan), przemianowany na Hetmana Iwana Mazepę (przez Ukrainców) i zmieniony w hulk mieszkalny (przez Niemców). W 1920 roku znalazł się ostatecznie w składzie nowej, radzieckiej już Floty Czarnomorskiej, otrzymując dwa lata później rewolucyjną nazwę Komintern. Wcześniej został poddany gruntownemu remontowi, w 1923 roku wracając do służby. W 1930 przebudowano go na krążownik szkolny, co wiązało się z usunięciem czterech kotłów i jednego komina (w pustej kotłowni urządzono sale wykładowe) oraz kazamatowych dział 130 mm, zastąpionych działami 75 mm. Z końcem lat trzydziestych usunięto też przedni komin, zastępując dotychczasowe uzbrojenie bateriami dział przeciwlotniczych różnych kalibrów. W 1941 przystosowano okręt dodatkowo do przenoszenia i stawiania min (jego prędkość maksymalna wynosiła wówczas już tylko 12 węzłów). Podczas II wojny światowej wziął udział w stawianiu zagród minowych, ostrzeliwaniu rumuńskich portów, osłonie konwojów, utrzymujących kontakt z oblężoną Odessą, i wspieraniu oddziałów lądowych, walczących w Teodozji. Uszkodzony dwukrotnie podczas ataków powietrznych został przesunięty do portu Poti (jako okręt przeciwlotniczy), Tam spotkał go trzeci atak. Tym razem uszkodzenia były tak duże, iż uznano okręt na niewarty naprawy. Po całkowitym rozbrojeniu przeholowano go na północ, do pobliskiego ujścia rzeki Chobi, gdzie 10 października 1942 roku został osadzony na dnie w roli falochronu.
l


Ogólny widok wraku krążownika, rok 1998
Picture: A. Gonczarow via Wikimapia

Tkwiący na płyciźnie jakieś 220 metrów od brzegu kadłub krążownika został jeszcze kilka lat później wykorzystany dla ustawienia na nim baterii przeciwlotniczej, niemniej porzucony ostatecznie ulega od lat rozpadowi. Sądząc po dostępnych zdjęciach rozpad ów postępuje niespiesznie, jednak obecnie wszystkie niemal elementy, pozostające kiedyś ponad lustrem wody, znajdują się już albo na dnie tuż obok, lub też rozpadły się, przerdzewiałe. Można jednak przypuszczać, iż podwodna część kadłuba zachowała względną integralność, w każdy razie zarysem nadal przypomina dawny krążownik.


Widok wraku z 1977 roku
Picture: Witalij Kostriczenko via Wikimapia


Zarys wraku krążownika - widok pobrany w 2020 roku
Picture: Google Maps
l
Komintern w Wikipedii
Komintern w serwisie Facta Nautica
Artykuł o krążowniku Komintern: Academia
l
Copyright © 2020 by Estraven