|
|
|
HMS
Dreadnought był bez wątpienia okrętem nowatorskim,
chociaż jego konstrukcja została pod wieloma względami oparta
na wcześniejszych pancernikach (pre-drednotach) typu "Lord
Nelson". Odziedziczył po nich działa wraz z wieżami jak
i inne elementy, mając jednak od poprzedników znacznie cieńszy
pancerz burtowy. Wśród rozwiązań wówczas nowatorskich, poza
samą wielkością oraz tak liczną, zunifikowaną przy tym artylerią
główną, wymienić należy:
- zastosowanie turbin parowych Parsonsa, które zapewniły szybkość
21 węzłów (wobec 18 zwykle osiąganych wówczas przez floty
liniowe;
- zastosowanie systemu kontroli prowadzenia ognia autorstwa
Frederica Dryera, umożliwiającej jednoczesne elektryczne odpalanie
wszystkich dział;
- umieszczenie kwater oficerów w części dziobowej (a nie jak
tradycyjnie na rufie), gdzie zwykle lokowano marynarzy. Poprzedni
porządek był pozostałością po czasach żaglowców, podczas gdy
na nowych okrętach wydłużał czas dotarcia na stanowiska bojowe.
W przypadku Dreadnoughta został odwrócony.
|
|
|
|
|
Z
drugiej strony Dreadnought dał świadectwo pewnej krótkowzroczności,
nie tylko swego ojca duchowego, admirała Fishera, ale także
jego popleczników. W zamierzeniu miał być jednostką, której
ukończenie uświadomi przeciwnikom Albionu bezcelowość konkurowania
z Royal Navy. W praktyce dał sygnał do wyścigu w budowie drednotów
a nawet ułatwił rywalizację z Wielką Brytanią - szczególnie
Niemcom, które nie miały szans na stworzenie floty równie
potężnej, jak brytyjska, teraz jednak mogły rozpocząć rywalizację
jakby od nowego poziomu - rozwijając drednoty, które dla wszystkich
były nowością.
|
|
Zbudowany
został w wyjątkowo krótkim czasie (rekord ten nigdy nie został
pobity): od położenia stępki 2 października 1905 do wodowania
minęły ledwie cztery miesiące (10.02.1906), rok zaś i jeden
dzień po rozpoczęciu budowy okręt wyszedł w morze, aby w grudniu
zostać uznanym za gotowy do służby. Najpierw skierowano go
na Morze Śródziemne, gdzie przeszedł drobiazgowe testy. Raport
sporządzony po ich zakończeniu był bardzo pochlebny dla nowego
pancernika. Od 1907 do 1912 był okrętem flagowym Home Fleet.
Wycofany z niej w 1916 trafił do 3. eskadry pancerników stacjonującej
na Tamizie i mającej zapobiegać ostrzałowi brzegów brytyjskich
przez niemieckie okręty. Pozostał w niej prawie do końca służby.
|
 |
|
Sama koncepcja,
na której oparto Dreadnoughta, nie była aż taką nowością.
Wprawdzie Fisher utrzymywał, że przyszła mu ona do głowy w
1900 roku, jednak brak na to dowodów. Wiadomo natomiast, że
publicznie pierwszy przedstawił ją włoski konstruktor Cuniberti,
który w 1902 zaproponował projekt podobnej jednostki swojej
marynarce a wobec braku zainteresowania już w następnym roku
opublikował w periodyku "Jane's" obszerny artykuł
na ten temat. Podobne przymiarki trwały także we flotach:
amerykańskiej i japońskiej. Japonia wyprzedziła nawet Wielką
Brytanię, zamawiając w 1904 roku pancerniki Satsuma
i Aki, które jednak z braku odpowiedniej liczby dostępnych
armat 305 mm, nie zostały ukończone zgodnie z pierwotnymi
założeniami. Stany Zjednoczone zatwierdziły w 1905 roku budowę
dwóch jednostek typu "South Dakota", które pod pewnymi
względami wyprzedzały nawet Dreadnoughta (szczególnie
umieszczeniem całej artylerii centralnie, wzdłuż osi podłużnej
kadłuba).
Wszystko to sprawiło, że Dreadnought, jakkolwiek wyścig
rozpoczął, sam rychło go przegrał, stając się jednostką przestarzałą.
Już w 1910 roku we flocie brytyjskiej (jak i w innych), pływały
jednostki potężniejsze i lepiej uzbrojone. Rekordowa z początku
prędkość 21 węzłów okazała się w 1916 na tyle niewystarczająca,
iż Dreadnought został wyłączony z Home Fleet, jako
zbyt wolny do skutecznego współdziałania z większymi zespołami.
Na dodatek w chwili jego budowy w ogóle nie brano jeszcze
pod uwagę zagrożenia ze strony torped, wówczas ciągle niedoskonałych,
i nie widziano potrzeby, aby wyposażać okręt w system biernej
ochrony podwodnej części kadłuba.
|
|
 |
HMS Dreadnought dożył końca swoich dni na rutynowych
patrolach. Nigdy nie wystrzelił w walce. Podczas bitwy jutlandzkiej
przechodził akurat modernizację, więc i ta sposobność do użycia
dział go ominęła. Jedynym sukcesem pozostało staranowanie
niemieckiego okrętu podwodnego (U-29, 18 marca 1915), co nie
udało się nigdy żadnemu innemu pancernikowi. Mocno zużyty
został wycofany ze służby w 1918 roku. 31 marca 1920 skreślono
go ostatecznie ze stanu floty, aby dwa lata później sprzedać
na złom. Złomowanie miało miejsce w 1923 roku, w Inverkeithing
w Szkocji.
|
|
|
Drednotami
zwano wszystkie okręty spełniające te same ogólne założenia,
które zdecydowały o budowie HMS Dreadnought. Na ile
jednak te jednostki potrafiły różnić między sobą i jak bardzo
zmieniały się wymogi przed nimi stawiane, może zilustrować
poniższe porównanie - podstawowych parametrów Dreadnougta
(pierwszego takiego pancernika) z parametrami Yamato
(pancernika największego), Iowa (najszybszego pancernika)
i Vanguarda (ostatniego wprowadzonego do służby pancernika
Royal Navy).
|
| |
| |
Dreadnought
|
Yamato
|
Iowa
|
Vanguard
|
|
rok wejścia
do służby
wyporność pełna
wymiary: dług./szer./zan.
artyleria główna
pancerz burtowy (max)
pancerz pokładowy (max)
moc maszyn
prędkość
zasięg/przy szybkości
|
1906
21 845 t
161x25x9 m
10x305 mm
280 mm
76 mm
23 000 KM
21 w
6 620 Mm/10 w
|
1941
69 990 t
263x37x10 m
9x460 mm
410 mm
232 mm
150 000 KM
27 w
6 000 Mm/16 w
|
1943
57 540 t
270x33x11 m
9x406 mm
310 mm
152 mm
212 000 KM
32,5 w
15 000 Mm/15 w
|
1946
51 420 t
248x33x11 m
8x381 mm
356 mm
152 mm
130 000 KM
30 w
6 950 Mm/20 w
|
| |
|
|
|
 |
