 |
Położenie stępki 26.06.1910 Wodowanie 25.10.1911 W służbie od 21.06.1913 Modernizacje - Zatopiony 12.04.1924 Jednostki siostrzane 2 |
Wyporność
18 800, pełna 22 490 ts Wymiary d-179,8 s-24,4 z-9,2 m Uzbrojenie 8x305, 16x102, 8x102 mm Pancerz pb 152-102, pp 64-38 mm Prędkość maks. 25 w Załoga 818 |
|
HMS Australia był to
krążownik liniowy, drugi z trzech okrętów typu
Indefatigable - mało twórczego rozwinięcia pierwszych brytyjskich
(i tym samym w ogóle pierwszych) krążowników liniowych typu Invincible.
Jak to w Imperium bywało, okręt został zamówiony i sfinansowany
przez byłą kolonię, stąd nosił nazwę Australia i przydomek
HMAS (His Majesty Australian Ship). Trzeci okręt tego typu, HMS
New Zealand, jak sama nazwa wskazuje był "darem"
Nowej Zelandii, jednak cały żywot spędzi w formacjach Royal Navy.
|
 |
 |
Od poprzedników krążowniki te różniły się nieco
większą wypornością (pełna: 22 490 t), co stworzyło możliwość zwiększenia
dystansu pomiędzy znajdującymi się na śródokręciu wieżami artylerii
głównej (łącznie: 8x305 mm). Poza tym dziedziczyły wszystkie "grzechy"
poprzedników, włącznie z symbolicznym, wobec stawianych przed nimi
zadań, opancerzeniem. Równocześnie były przedstawiane w materiałach
prasowych jako szczytowe osiągnięcie brytyjskiego przemysłu stoczniowego,
co szybko zrodziło nader fałszywe wyobrażenia na ich temat. I jak
wiadomo, nie skończyło się to dobrze...
|
l
|
Okręt był budowany w Clydebank
w Szkocji. Zwodowany w 1911 roku, do służby wszedł 23 czerwca 1913.
W tym samym roku pożeglował na antypody, aby stać się jednostką
flagową australijskiej floty. Odwołany w 1915 roku, znalazł się
w składzie 2. eskadry krążowników liniowych działającej na Morzu
Północnym. Z powodu uszkodzeń po zderzeniu z HMS New Zealand
nie wziął udziału w bitwie jutlandzkiej. Był jednak obecny podczas
przyjęcia kapitulacji niemieckiej Hochseeflotte w Scapa Flow. W
1919 roku zwolniony został ostatecznie z wojennych obowiązków i
23 kwietnia wyruszył w drogę powrotną do Australii, gdzie dotarł
w połowie czerwca. Trzy lata później został z powodów finansowych
przeniesiony do rezerwy. W 1922, kiedy to zapadły postanowienia
konferencji waszyngtońskiej, zaczęło się też liczenie ciężkich okrętów
i kwalifikowanie jednostek przeznaczonych do usunięcia ze służby.
Australijski krążownik (podobnie jak i jednostka nowozelandzka oraz
w ogóle wszystkie brytyjskie wczesne krążowniki liniowe) zostały
spisane na straty. Nie był już wówczas w pełni sprawnym okrętem
- wiele elementów wyposażenia zostało wymontowanych na potrzeby
innych jednostek - jak stwierdzono jednak później, w pełni nadawał
się do modernizacji i przezbrojenia (amunicja do dział 305 mm nie
była już produkowana, jako że wyszły one w tych latach z użycia
w Royal Navy), Australia miała też podstawy prawne aby nie podporządkować
się dyktatowi Korony i, tym samym, artykułom traktatu.
|
|
Zdecydowano jednak inaczej. Ministerstwo
Obrony zadbało wcześniej o usunięcie z okrętu wszystkiego, co przedstawiało
jakąś wartość, i przekazanie poszczególnych elementów (jak syrena
parowa czy znajdujący się do dzisiaj w jednej z izb gmachu parlamentu
w Canberze stół admiralski) różnym instytucjom albo sprzedanie ich
w roli pamiątek. Część zachowano do wykorzystania na innych okrętach
wojennych. Z braku mocy stoczniowych krążownik nie miał był złomowany,
ale zatopiony na głębokiej wodzie.
|
 |
|
Uroczyste pożegnanie odbyło się
12 kwietnia 1924 roku. HMS Australia został wyholowany na
odległość 24 mil od brzegów Inner South Head pod Sydney, gdzie ostatni
ludzie opuścili pokład, otwierając wcześniej kingstony. Okręt położył
się powoli na lewą burtę i w tej pozycji zapadł się rufą w morze...
|
l
|
||||
|
l
l
 |
Lokalizacja wraku miała miejsce w 1990 roku - dokonał
tego, przy okazji wykonywania normalnych obowiązków, zespół przedsiębiorstwa
zajmującego się układaniem kabli na dnie morza. Podano wówczas,
że krążownik spoczywa na głębokości 380 metrów. Pierwsze interpretacje
obrazu sonarowego sugerowały, że leży on na burcie i zasadniczo
nie jest uszkodzony, chociaż dodawano także, że wedle wszelkiego
prawdopodobieństwa obrósł przez ponad osiemdziesiąt lat różnymi
okazami morskiego życia.
|
|
W 2006 roku
pojawiły się doniesienia o planowanym dotarciu do wraku z pomocą
zdalnie sterowanych pojazdów podwodnych - w ramach projektu historycznego
Deep Australia, prowadzonego przez trudniącą się badaniami podwodnymi
firmę Deep Ocean Expeditions. Zapowiadane badanie wraku zostało
przeprowadzone w marcu 2007 roku przez Defence Maritime Services
pod kierunkiem Royal Australian Navy. Wyniki prac pozwoliły na jednoznaczną
identyfikację wraku jako HMAS Australia i opisanie jego stanu.
Okazało się, że kadłub spoczywa jednak do góry dnem, zgubiwszy podczas
tonięcia wszystkie wieże działowe (znajdujące się nieopodal). Leży
się też głębiej, niż wcześniej sądzono, 390-400 metrów pod powierzchnią
morza. Badania zaowocowały maju 2011 roku obszernym i bogato ilustrowanym
raportem opublikowanym przez rządową agendę Office of Environment
and Heritage (link poniżej).
|
|
l
Tekst rozważający zasadność zatopienia HMAS Australia Semaphore
Informacja o wraku HMAS Australia Australasian Underwater Cultural Heritage Database
ABC News na temat okrętu i odkrycia jego wraku ABC News
Raport z badań wraku krążownika (2011) Wreck Inspection Raport
Skrócona wersja raportu Information Sheet
l
Copyright © 2007,
2018, 2020 by Estraven