USS Wasp (CV-7)
l
  Rozpoczęcie budowy 01.04.1936
Wodowanie 04.04.1939
W służbie od 25.04.1940
Modernizacje -
Zatopiony 15.09.1942
Jednostki siostrzane -
Wyporność 14 900, pełna 19 432 ts
Wymiary d-225,93 s-33 z-6,1 m
Uzbrojenie 8x127, 16x28, 30x20 mm
Samoloty do 72 maszyn
Prędkość maks. 29,5 w
Załoga 2167
l
 
Indeks

Aktualnosci

Capital Ships
Utracone OL
Utracone L

Akagi
Arizona
Arkansas
Ark Royal
Audacious
Australia
Baden
Bismarck
Espana
Fuso
Graf Zeppelin
Hermes
Hiei
Hood
Hornet
Indefatigable
Independence
Invincible
Kaga
Kirishima
König
Kronprinz
Lexington
Lützow
Markgraf
Musashi
Mutsu
Nagato
Oriskany
Ostfriesland
Prince of Wales
Queen Mary
Repulse
Roma
Royal Oak
Saratoga
Scharnhorst
Swobod. Rossija
Szent István
Thuringen
Tirpitz
Utah
Vanguard
Wasp
Yamashiro
Yamato
Yorktown
USS Wasp był pomniejszoną wersją Yorktownów, oddaną do służby jeszcze przed trzecim (niejako dodatkowym) z "większych braci", czyli USS Hornet. Powstał wszakże takim właśnie niejako z konieczności: dla wykorzystania określonego w Londynie limitu tonażowego pozostałego USA w tej klasie okrętów - budowę Horneta zaś podjęto sporo później, gdy na skutek zmieniającej się atmosfery politycznej i sytuacji międzynarodowej ustalenia konferencji londyńskiej przestały być wiążące i dzięki "klauzuli eskalacji" można było zainicjować szeroko zakrojony i przystający do potrzeb program rozbudowy floty.
Dla USS Wasp zmiana ta zaszła zdecydowanie za późno - "traktatowy" lotniskowiec był już wtedy w trakcie prac wyposażeniowych i zostało pogodzić się po prostu z jego istnieniem, chociaż na skutek narzuconych projektantom ograniczeń nie był równie wartościową jednostką, co współczesne mu Yorktowny. Wprawdzie przenosił podobną liczbę samolotów, dysponował jednak krótszym pokładem startowym, a co gorsza, wyróżniał się też na niekorzyść zredukowanym opancerzeniem, brakiem ochrony przeciwtorpedowej oraz mniejszymi zasobami paliwa lotniczego.
Przy wszystkich swoich niedostatkach (do których zaliczała się także prędkość poniżej 30 węzłów), zapisał się w historii rozwoju lotniskowców jako pierwszy, który posiadał boczną windę lotniczą, która zwiększała użytkową powierzchnię hangaru i funkcjonalność pokładu lotniczego. Poniekąd "zalążkową", czyli o mocno ograniczonych rozmiarach, niemniej na tyle przydatną, że pomysł - już w pełnowymiarowej postaci - wykorzystany został z powodzeniem w lotniskowcach typu Essex oraz niemal wszystkich budowanych później, do dzisiejszych włącznie.
l
Pierwsze dwa lata służby USS Wasp spędził na Atlantyku, poza rejsami ćwiczebnymi biorąc w pierwszym rzędzie udział w tak zwanych "patrolach neutralności", które wszakże szybko przerodziły w aktywność niemalże bojową, gdy US Navy zaczęła półoficjalnie wspierać Royal Navy w działaniach wojennych. Nominalnie Stany Zjednoczone nie były jeszcze wówczas stroną konfliktu, niemniej amerykańskie jednostki i zaczęły angażować się wiosną 1941 roku w służbę konwojową, z czasem ponosząc w tej walce coraz dotkliwsze ofiary.
Najważniejszą zapewne operacją, w której USS Wasp wziął udział w tym czasie, była inwazja na Islandię, która chociaż przebiegła bezkrwawo, formalnie była aktem agresji - oficjalnie tylko brytyjskiej - wobec suwerennego państwa. Jej celem było przejęcie kontroli nad strategicznie położną wyspą, zanim spróbują zrobić to Niemcy. Dokonano tego 10 maja 1941 roku, skutecznie uniemożliwiając III Rzeszy jakąkolwiek działalność na terenie Islandii (a trochę tego było).
Poza tym USS Wasp przebywał głównie na wodach Karaibów i Bermudów, kilka razy zaglądając też do bazy Guantanamo na Kubie, jednak 7 grudnia 1941 zastał okręt w bazie Grassy Bay na Long Island. Stamtąd został skierowany w rejon Martyniki dla podjęcia ewentualnych działań przeciwko marynarce wojennej podległej francuskiemu rządowi Vichy. Później do wiosny 1942 krążył wzdłuż wschodniego wybrzeża USA, aż z końcem marca został wysłany na drugą stronę Atlantyku dla współpracy z Royal Navy.

4 kwietnia wszedł do Scapa Flow, gdzie bazował amerykański Task Force 99, wspierający północne konwoje do Związku Radzieckiego. Wasp otrzymał jednak inne zadanie: miał wspomóc operację dostarczania samolotów potrzebnych do obrony Malty. Uczynił to dwukrotnie, pod koniec kwietnia i na początku maja 1941, wypuszczając ze swojego pokładu łącznie 94 myśliwce typu Spitfire Vb. W trakcie drugiej operacji jeden z nich musiał zawrócić i podjąć z konieczności próbę lądowania na pokładzie Waspa - i nawet mu się to udało.
Działo się to niemal w tym samym czasie, gdy US Navy najpierw straciła na Morzu Koralowym lotniskowiec USS Lexington, krótko później tracąc też USS Yorktown pod Midway. W tej sytuacji koniecznie stało się przesunięcie Waspa na Pacyfik. 10 czerwca okręt przeszedł przez Kanał Panamski, 19 czerwca zameldował się w San Diego po pełen zestaw samolotów pokładowych, po czym skierował się na Południowy Pacyfik, docierając ostatecznie z początkiem sierpnia w rejon Wysp Salomona, gdzie niemal z marszu wziął bardzo aktywny udział w operacjach wspierających lądowanie wojsk sprzymierzonych na wyspie Guadalcanal. Czystym trafem (przez odesłanie na południe celem pobrania paliwa) nie wziął udziału w bitwie koło wschodnich Salomonów, niemniej zaraz po niej został jednym z dwóch tylko (obok USS Hornet) sprawnych lotniskowców US Navy obecnych na tym obszarze działań wojennych. 15 sierpnia był częścią zespołu zmierzającego w stronę Guadalcanalu z kolejnymi posiłkami, gdy o godzinie 14:44 dostrzeżono zmierzające w stronę burty lotniskowca torpedy. Była to, jak się powiada, część "najskuteczniejszej salwy torpedowej II wojny światowej".
Z sześciu torped wystrzelonych przez japoński okręt podwodny I-19 (wtedy uszedł cało, został zatopiony dopiero ponad rok później w rejonie wysp Gilberta) jedna trafiła pancernik USS North Carolina (poważnie go uszkadzając), jedna niszczyciel USS O'Brien (zatonął kilka dni później), trzy zaś w część dziobową USS Wasp - jedna powyżej linii wodnej - wzniecając na nim natychmiast pożary, głównie paliwa lotniczego (zainicjowane między innymi przez samoloty spadające na skutek wstrząsów po wybuchach z podwieszeń pod stropem hangaru).
I można powiedzieć, że to ogień zdecydował o utracie lotniskowca. Pokładowe drużyny awaryjnie nie były jeszcze wówczas tak skuteczne w jego zwalczaniu, jak miało to miejsce parę lat później, przez co szybko wymknął się spod kontroli. O 15:20, po kolejnej serii eksplozji, gdy płomienie trawiły już całą przednią część okrętu, podjęto decyzję o jego opuszczeniu przez załogę. Operacja została zakończona o 16:00. Towarzyszące jednostki podjęły 1946 osób, straty wyniosły 193 poległych i 366 rannych. USS Wasp dostał dobity przez niszczyciel USS Lansdowne trzema torpedami magnetycznymi (z zapalnikami ustawionymi wszakże na eksplozję przy uderzeniu o burtę, gdy dwie wcześniej wystrzelone torpedy, chociaż były celne, w ogóle nie eksplodowały). Nie zatonął jednak od razu, stało się to dopiero około 21:00, na pozycji odległej o podobne paręset kilometrów na południowy wschód od wysp San Cristobal i Santa Cruz.

l
Odszukanie Waspa było dziełem załogi RV Petrel. Jako data odkrycia podawany jest oficjalnie 14 stycznia 2019 roku, chociaż materiał ilustracyjny datowany jest też na 13 stycznia, co wiąże się zapewne z rozbieżnościami między czasem lokalnym a czasem uniwersalnym. Można dodać, że styczniowy rejs Petrela w rejon Wysp Salomona był szczególnie owocny - niecałe dwa tygodnie później doszło w jego trakcie do odnalezienia wraku USS Hornet, zaś na przełomie stycznia i lutego ekipa zlokalizowana dodatkowo wrak pancernika Hiei, spoczywający niedaleko wyspy Savo. Ogłoszenie wyniku poszukiwań zostało wszakże odsunięte o dwa miesiące, do 13 marca, za sprawą współpracy z mediami - tym razem był to New York Times, który jako pierwszy doniósł na swoich łamach o kolejnym dokonaniu załogi RV Petrel. Poszukiwania były o tyle trudne, iż żadna z oficjalnych pozycji zatonięcia okrętu nie okazała się trafna i trzeba było na gorąco przeprowadzić własne śledztwo w tej sprawie, tak historyczne jak i związane z okolicznymi prądami morskimi.
Sądząc opublikowanych zdjęciach i informacjach przekazanych przez ekipę Petrela, okręt spoczął na dnie prawie dokładnie w takim samym stanie, jakim ostatni raz widziano go na powierzchni - to niemal na równej stępce (z przechyłem na lewą burtę), na głębokości 4345 metrów. Większość widocznych zniszczeń zdaje się być skutkiem działania ognia, który wyżarzył sporą część burty i wysepki oraz zniszczył duże połacie pokładu. Wiele sugeruje także, że doszło do pęknięcia w rejonie eksplozji trzech głowic torpedowych, które trafiły okręt. Obejmuje ono co najmniej strukturę hangaru (który powstał jako nadbudówka, nie część kadłuba) i być może sięga głębiej, niemniej na pewno nie wiąże się z przełamaniem się kadłuba w czasie tonięcia. Można raczej sądzić, że osłabiona przez wysoką temperaturę konstrukcja poddała się dopiero w chwili uderzenia o dno, i to zwłaszcza w miejscach przebiegu szczelin dylatacyjnych pokładu lotniczego (drugi, podobny, chociaż słabiej zaznaczający się ślad jest widoczny w części za wysepką).
Pole szczątków wkoło wraku nie wydaje się szczególnie rozległe, co nie dziwi wobec faktu, że wysepka czy uzbrojenie w większości nadal znajdują się na swoich miejscach. Natrafiono niemniej na szereg wraków samolotów, wypadłych podczas tonięcia z hangaru (Wasp zatonął z pustym pokładem lotniczym, ale z 45 samolotami w hangarze), wśród których dają się rozpoznać Dauntlessy i Avangery - wszystkie świetne zachowane (i z nietkniętą farbą na kadłubach i skrzydłach), oczywiście poza uszkodzeniami sprzed blisko 77 lat. Natrafiono także na drugie, oddalone znacznie od wraku pole szczątków, zawierające przede wszystkim hełmy, co kojarzy się z relacjami ocalonych, jak to masowo zdejmowano je i wyrzucano przed skokiem do wody - ich pozostawienie na głowie groziło poważnym urazem od przebiegającego pod brodą paska. Być może więc oznacza ono miejsce, gdzie załoga opuściła dryfujący okręt.
l
USS Wasp w Wikipedii
Opis działań USS Wasp na stronie Naval History and Heritage Command
Dokumentalne ujęcia filmowe przedstawiające płonący USS Wasp YT
Zdjęcia USS Wasp na stronie NavSource Naval History
Pierwsze oficjalne doniesienie o odnalezieniu okrętu New York Times
Informacja przygotowana przez jego odkrywców: Petrel FB
Telewizyjna Informacja o odnalezieniu wraku USS Wasp CBC News
Obrazy sonarowe wraku USS Wasp: Petrel FB
Krótki film z oględzin wraku USS Wasp Petrel YT
l
Copyright © 2019 by Estraven