SMS Lützow |
l |
|
|
Położenie stępki
15.05.1912
Wodowanie 29.11.1913
W służbie od 20.03.1916
Modernizacje -
Zatopiony 01.06.1916
Jednostki siostrzane Derfflinger, (Hindenburg) |
Wyporność:
26 318 t., pełna 30 700 t.
Wymiary: d-210,4 s-29 z-9,5 m
Uzbrojenie: 8x305, 12x150, 4x88 mm
Pancerz: pb 300-10, pp 50+80-30 mm
Prędkość maks.: 26,5 w
Załoga: 1188-1391 |
|
l |
|
|
W latach 1910-1917 Niemcy wprowadziły
do służby siedem krążowników liniowych czterech typów, mając w chwili
zakończenia I wojny światowej siedem dalszych (dwóch typów) w budowie.
Żaden z nich nie został ukończony. W trakcie działań wojennych stracili
tylko jeden, właśnie Lützowa, drugi (Goeben) ubył
ze składu floty w 1914, gdy zablokowany na Morzu Śródziemnym musiał
umknąć do Turcji, gdzie już pozostał. On też przetrwał najdłużej
(jako Yavuz), bo aż do 1973 roku.
|
|
Gdy Kaiserliche Marine poszła w ślady Royal Navy
i także zaczęła budowę krążowników liniowych, od samego początku
starała się wypracować własny ich wzór, nie mający wiele wspólnego
z pierwotną koncepcją admirała Fishera. Również były to okręty o
dużej na owe czasy prędkości, niemniej nie osiągano jej poprzez
drastyczną redukcję opancerzenia, a raczej ograniczanie uzbrojenia.
W istocie rzeczy niemieckie krążowniki liniowe były od samego początku
szybkimi pancernikami, ustępującymi drednotom liczbą dział artylerii
głównej, ale o bardzo podobnym opancerzeniu. Okrętami mającymi zdolność
przetrwania walki w szyku liniowym, znacznie bardziej uniwersalnymi,
niż "dzieci" Fishera. Podobnie jak inne ciężkie jednostki
Kaiserliche Marine cechowały się przy tym dużą odpornością na uszkodzenia,
dopracowanym systemem podziału kadłuba na grodzie wodoszczelne i
wydajnym systemem pomp. Zasadniczym powodem, dla którego nadal zwano
je krążownikami liniowymi (w Kaiserliche Marine oficjalnie Grosse
Kreuzer, wielkimi krążownikami) był fakt, że uzyskanie środków budżetowych
na kolejne krążowniki było wówczas z przyczyn politycznych (i formalnych)
łatwiejsze w Niemczech, niż na nowe pancerniki. Budowano więc krążowniki
("przypadkiem" akurat liniowe), skrywając pod wieloznacznym
"szyldem" jednostki nie ustępujące wiele powolnym drednotom
i na pewno o wiele wartościowsze od brytyjskich odpowiedników. Ostatni
z rozpoczętych typów, Ersatz Yorck, miał mieć uzbrojenie 8 dział
kalibru 380 mm przy prędkości 27,3 w i pancerzu burtowym o grubości
dochodzącej do 300 mm. Bardzo przypomina to podstawowe parametry
późniejszych szybkich pancerników z lat trzydziestych.
|
|
Lützow należał do typu Derfflinger, czwartego
i ostatniego z ukończonych. Obejmował on nominalnie trzy jednostki,
jednak każda różniła się czymś od poprzedniej i ostatnia, Hindenburg,
bywa nawet wyróżniana jako osobny typ. Jako pierwsze otrzymały działa
kalibru 305 mm i chociaż było ich tylko 8, wszystkie wieże zostały
ustawione w osi podłużnej okrętu.
|
|
l
|
|
Lützow został oficjalnie odebrany i skierowany
na próby 8 sierpnia 1915, niemniej poważna awaria lewoburtowej turbiny
niskiego ciśnienia (25 października) wymusiła powrót do stoczni
(aż do 19 lutego 1916), przez co okręt został przydzielony do 1.
Grupy Zwiadowczej dopiero 20 marca. W pierwszy rejs bojowy wyszedł
24 kwietnia (bombardowanie Yarmouth and Lowestoft). 31 maja wyszedł
ponownie w morze na czele formacji złożonej ponadto z krążowników
liniowych Derfflinger, Seydlitz, Moltke i Von
der Tann, czyli wszystkich posiadanych wówczas przez Kaiserliche
Marine, jako okręt flagowy admirała Hippera, dowódcy Morskich Sił
Zwiadowczych. Ta właśnie grupa jako pierwsza nawiązała tego dnia
kontakt z Royal Navy, rozpoczynając bitwę jutlandzką. W jej trakcie
Lützow uszkodził poważnie krążownik liniowy HMS Lion
i zatopił krążownik liniowy HMS Invincible, odnosząc jednak
samemu szereg uszkodzeń od pocisków wystrzelonych przez HMS Lion,
HMS Queen Elizabeth i HMS Invincible, który zdołał
jednak zadać swojemu pogromcy śmiertelną ranę. Stało się to o 19:33,
zanim jeszcze główne siły Hochseeflotte napotkały Home Fleet. Lützow
był już wówczas na tyle uszkodzony, że nie mógł nadążyć za formacją
i podjął próbę wycofania się na południowy zachód, byle dalej od
linii bojowej brytyjskich pancerników. Asystujące torpedowce próbowały
skryć go za zasłoną dymną.
|
Ostatnie dwa pociski, wystrzelone przez brytyjskie
okręty, dosięgły go o 20:25. Sam przestał prowadzić ogień o 20:45.
Wtedy też admirał Hipper przeniósł się na pokład krążownika liniowego
Moltke. Idący z prędkością 15 węzłów Lützow skrył
się w mglistej ciemności, która dawała mu jakieś szanse na powrót
do portu. Szybko jednak większym nawet problemem, niż obecna wciąż
niedaleko Home Fleet, stał się napływ wody do kadłuba, zwłaszcza
w części dziobowej, gdzie okręt otrzymał dwa trafienia od Invincible.
|
|
|
O północy Lützow osiągał już tyko 7 węzłów,
zwalniając niekiedy do trzech, aby ograniczyć napór wody na gródź
wodoszczelną. Około pierwszej w nocy pompy w przedniej części kadłuba
odmówiły posłuszeństwa, krótko potem woda wdarła się do przedziału
generatorów. Praktycznie cały pokład dziobowy znalazł się pod falami
i kolejne pomieszczenia były zalewane przez przestrzeliny w burtach
powyżej konstrukcyjnej linii wodnej. Około 02:00 zanurzenie dziobu
sięgnęło 17 metrów.
|
Gdy rufa okrętu uniosła się na tyle wysoko,
że śruby zaczęły wynurzać się z wody, Lützow znieruchomiał.
W jego kadłubie znajdowało się około 8 tysięcy ton dodatkowego balastu.
O 02:20 zagrożenie wywróceniem się kadłuba było na tyle poważne,
że zarządzono ewakuację jednostki. Dobity torpedami Lützow
zatonął przez prawą burtę o 02:47. W czasie walki stracił 115 ludzi,
otrzymując 24 trafienia ciężkimi pociskami. Sam wystrzelił ich 380
(oraz dwie torpedy). W tych warunkach, przy braku czynnej asysty,
był nie do uratowania.
|
|
|
l
|
|
|
Wszystkie wraki bitwy jutlandzkiej zalegają
raczej płytko i Lützow nie jest wyjątkiem. Okręt znajduje
się na głębokości około 45 metrów, w pozycji zasadniczo odwróconej
(wsparty na wieżach i nadbudówkach). Część dziobowa, która jako
pierwsza uderzyła o dno, odłamała się, ale poniekąd pozostała na
swoim miejscu i wskazuje zgodny z ostatnim kursem okrętu, południowy
kierunek. Zapewne uderzenie powodowało też niejakie złożenie się
struktury przedniej części kadłuba, gdyż mierzący 210 metrów okręt
zajmuje na dnie tylko 197 metrów.
|
Trudno powiedzieć, kiedy dokładnie pierwszy raz
zainteresowano się wrakiem Lützowa, ale było to zapewne z
końcem lat pięćdziesiątych (czasem podaje się 1958 rok), zaś w latach
sześćdziesiątych prowadzone były na wraku prace rozbiórkowe, skutkiem
czego stracił on śruby i przynajmniej część wałów napędowych, jak
i spore sekcje dennej części kadłuba, gdzie złomiarze utorowali
sobie (w co najmniej czterech miejscach) drogę do przedziałów zawierających
cenne z ich punktu widzenia elementy maszyn. Brak potwierdzonych
informacji, czyje to było działanie, niemniej zarówno Niemcy jak
i Wielka Brytania zaprzeczają, iżby były w to zaangażowane jakiekolwiek
czynniki oficjalne.
|
Pierwsze odnotowane zejścia do wraku Lützowa
miały miejsce w latach dziewięćdziesiątych, zaś pierwsze badania
obiektu z użyciem ROV-a przeprowadzono w latach 2000-03. W 2015
roku, tuż przed stuleciem bitwy jutlandzkiej, okręt hydrograficzny
Royal Navy, HMS Echo, sporządził sonarowy obraz szczątków,
który w połączeniu ze wcześniej uzyskanym materiałem filmowym posłużył
do opracowania opisu obecnego stanu wraku okrętu. Dzisiaj jest on
uznawany nie tylko za grób wojenny, ale także cenny zabytek o znaczeniu
technologicznym i historycznym.
|
|
|
l |
|
l |
Copyright © 2018
by Estraven
|