Pancerniki typu Espana były najmniejszymi spośród wszystkich, kiedykolwiek zbudowanych drednotów. Wiązało się to ze skromnymi zasobami kiesy państwowej, co ograniczyło nie tylko wydatki stoczniowe, ale także szanse na modernizację i powiększenie istniejących doków marynarki wojennej. Gdy wkrótce ogłoszono przetarg na budowę nowych okrętów, wpłynęły cztery propozycje stoczni z Włoch, Francji i Hiszpanii (w ostatnim przypadku dwie).

Po dłuższym namyśle przyjęto projekt przedstawiony przez hiszpańskie konsorcjum SECN (utworzone przez pięć brytyjskich firm powiązanych w różny sposób z miejscowym kapitałem). Po uzgodnienieniu szeregu drobnych raczej poprawek w kwietniu 1909 podpisano umowę na budowę trzech jednostek, które miały powstać w hiszpańskich stoczniach i z maksymalnym wykorzystaniem hiszpańskich kooperantów. Przewidziany czas ukończenia wszystkich trzech pancerników wynosił aż siedem lat, co w oczywisty sposób oznaczało, że przestarzałe już w momencie położenia stępki drednoty wejdą najpewniej do służby już w innej epoce budownictwa okrętowego i wymogów stawianych przed okrętami liniowymi. I w sumie tak też się stało, zwłaszcza że I wojna światowa dodatkowo opóźniła prace (gdy import ciężkich dział czy płyt pancernych z Wielkiej Brytanii stał się niemożliwy). Ostatni z okrętów, Jaime I, wszedł do służby dopiero w 1921 roku, kiedy silniejsze floty posyłały jednostki o podobnych parametrach na złom.

Pancerniki typu Espana mogły poszczycić się jedynie względnie niezłym uzbrojeniem (jak na jednostki te wielkości), poza tym wykazując braki w opancerzeniu (które było na poziomie krążownika liniowego) oraz skuteczności systemu ochrony podwodnej części kadłuba, z grodzią przeciwtorpedową umieszczoną zdecydowanie zbyt blisko burty. Przeprowadzone później modyfikacje miały charakter kosmetyczny i nie poprawiły w istotny sposób potencjału bojowego okrętów.

Późniejszy Espana wszedł do służby jako Alfonso XIII (na cześć aktualnie władającego króla) i nosił tę nazwę do 1931 roku, kiedy to po proklamacji Drugiej Republiki Hiszpańskiej królowi nie zostało nic innego, jak udać się na wygnanie. Ponieważ już wcześniej, w 1923 roku bliźniacza jednostka, zwodowana jako Espana została stracona na mieliźnie u brzegów Maroka, Alfonso XIII przejął jej miano. Został ukończony jako drugi z serii (1915), już początku I wojny światowej, ale ponieważ Hiszpania zachowała w jej trakcie neutralność, nie miał okazji do walki.

Wszystkie trzy hiszpańskie drednoty udzielały się natomiast, i to całkiem aktywnie, podczas późniejszej wojny o Republikę Rif (próby stłumienia buntów Berberów w Afryce Północnej). Wtedy też stracono pierwszego Espanę. Po zakończeniu działań w 1927 roku oba pozostałe okręty pełniły głównie role szkolne i chociaż pojawiały się propozycje ich daleko idącej modernizacji, nie zostały one zrealizowane. Gdy w 1936 roku doszło do buntu generała Franco, pancerniki znalazły się po różnych stronach konfliktu. Jaime I trafił w ręce republikanów, Espana nacjonalistów.

Nigdy nie miały okazji walczyć ze sobą, ale dla obu ten konflikt zakończył się fatalnie. 17 czerwca 1937 roku, podczas pobytu w Kartagenie, doszło na Jaime I do wewnętrznej eksplozji, może przypadkowej, być może będącej skutkiem dywersji. Kadłub został podniesiony, ale ostatecznie trafił w 1941 roku na złom. Espana wszedł zaś już wcześniej, 30 kwietnia, na minę (pomyłkowo, bo mina była "własna") niedaleko Santander na północnym wybrzeżu Hiszpanii. Zatonął trzy godziny później, niemniej cała załoga, z wyjątkiem pięciu ludzi, została przejęta przez towarzyszący pancernikowi niszczyciel Velasco.