DKM Scharnhorst |
l |
|
|
Rozpoczęcie budowy
16.05.1935
Wodowanie 30.06.1936
W służbie od 07.01.1939
Modernizacje 1939
Zatopiony 26.12.1943
Jednostki siostrzane Gneisenau |
Wyporność:
34 841 t., pełna 38 900 t.
Wymiary 1940: d-229,8 s-30 z-9,91 m
Uzbrojenie: 9x283, 12x150, 14x105 mm
Pancerz: pb 350-172, pp 50+75 mm
Prędkość maks.: 32 w
Załoga: 1669-1968 |
|
l |
|
|
Pierwszymi większymi jednostkami,
których budowę podjęła nowa Kriegsmarine były krążowniki typu Deutschland.
Stosunkowo nieduże i słabo opancerzone, uzbrojone jednak w 6 dział
kalibru 283 mm, rezerwowanego w swoim czasie dla okrętów liniowych,
zostały szybko okrzyknięte "pancernikami kieszonkowymi",
chociaż w rzeczywistości nie miały prawie nic - poza kalibrem dział
i sylwetką - wspólnego z okrętami liniowymi. Planowano budowę pięciu
takich jednostek, z czego do służby weszły trzy.
|
|
|
Scharnhorst (oraz jego bliźniak
Gneisenau) miały być pierwotnie rozwinięciem typu Deutschland,
jednak już po położeniu stępki pod obie jednostki podjęto decyzję
o zmianie planów - budowę rozpoczęto więc od nowa. Modyfikacje były
bardzo rozległe. Obejmowały nie tylko dodanie jednej wieży artylerii
głównej, ale też zmianę rozmiarów, przydanie znacznie solidniejszego
opancerzenia czy opracowanie nowego typu napędu. W ten sposób miast
kolejnych ciężkich krążowników flota niemiecka otrzymała dwa pierwsze
od 1918 roku drednoty.
|
Ich podstawową wadą było słabe uzbrojenie, ponieważ
artyleria główna zachowała ten sam kaliber 283 mm, co na wcześniej
planowanych krążownikach, jak i nie do końca adekwatna do wielkości
koncepcja opancerzenia. To właśnie, wraz z pokrewieństwem konstrukcyjnym
z zaprojektowanymi w 1918 roku KL typu Etsatz York sprawia, że czasem
nazywa się je krążownikami liniowymi - jednak o ich niezrównoważonej
charakterystyce zdecydowała sytuacja polityczna, nie zamysł konstruktorów.
|
|
|
Brakło im też wystarczającej dzielności morskiej
- przez co zaraz po wprowadzeniu do służby zostały ponownie skierowane
do stoczni, gdzie przebudowano obie jednostki, dodając im wysokie,
kliprowe dzioby. W dalszym terminie planowano przezbrojenie obu
w działa kalibru 380 milimetrów (poprzez montaż nowych, dwudziałowych
wież), jednak nigdy do tego nie doszło. Także i w III Rzeszy dość
szybko zrozumiano, że minął już czas pancerników.
|
Modernizacja opóźniła ich ostateczne wejście
do służby, niemniej jesienią 1939 roku oba stały się w pełni gotowymi
do walki okrętami i 21 listopada wzięły udział w pierwszej akcji
na Atlantyku. Od tamtej pory często działały razem aż do przejścia
przez Kanał w lutym 1942 roku, kiedy to Scharnhorst wszedł
na minę. Krótko później Gneisenau został ciężko uszkodzony
podczas bombardowania (i nigdy już nie powrócił do formy), co na
zawsze rozdzieliło bliźniacze jednostki. Wyremontowany Scharnhorst
został z początkiem 1943 roku skierowany do Norwegii...
|
|
|
l
|
|
|
Scharnhorst wyszedł z okupowanej Gdyni
8 marca 1943 roku, aby 14 marca rzucić kotwicę w pobliżu Narviku,
jednak przez następne pół roku pozostawał bezczynny z powodu braku
paliwa (to samo dotyczyło innych obecnych w Norwegii niemieckich
ciężkich jednostek, czyli Tirpitza i Lützowa). Pierwszą
po przerwie akcją bojową był dopiero wypad na Spitzbergen we wrześniu
1943. Kolejną miało być przechwycenie konwoju JW 55B, idącego do
Murmańska.
|
Rozkaz ataku dotarł 20 grudnia, niemniej Scharnhorst
miał wyjść w morze samotnie, jedynie w towarzystwie niszczycieli.
Tirpitz leczył rany po zbombardowaniu, Lützow był
w okresowym przeglądzie. 25 grudnia okręt opuścił Altafjord na północy
Norwegii. Nad ranem następnego dnia został wykryty radarowo przez
osłonę konwoju, składającą się z ciężkiego krążownika Norfolk
i dwóch lekkich krążowników, Sheffield i Belfast.
Nie był to zespół mogący poważnie zagrozić pancernikowi, jednak
uniemożliwiał on swobodne zaatakowanie konwoju.
|
|
|
Co więcej, od zachodu zbliżał się o wiele groźniejszy
przeciwnik, pancernik HMS Duke of York w towarzystwie lekkiego
krążownika Jamaica. Ten zespół był nastawiony na odcięcie
niemieckiemu okrętowi drogi odwrotu. Dodatkowo Duke of York
dysponował całkiem skutecznym radarem, który rekompensował w pewnym
stopniu mniejszą prędkość brytyjskiej jednostki. Do głównego starcia
doszło na północ od Nordkappu, chociaż czasem można też spotkać
się z nazwą bitwy koło Wyspy Niedźwiedziej.
|
Było to ostatnie starcie ciężkich okrętów artyleryjskich
na europejskich wodach i przedostatnie w ogóle (ostatnim była obrona
filipińskiej cieśniny Surigao w październiku 1944). Uszkodzony ogniem
z pancernika Duke of York i krążowników Scharnhorst
nie był w stanie skutecznie się bronić i podjął próbę ucieczki,
udaremnioną trafieniem z dystansu 20 kilometrów. Pocisk przebił
górny pas pancerny i eksplodował w kotłowni nr 1, poważnie ograniczając
prędkość okrętu. Jego los dopełnił się tuż przed godziną dwudziestą
na skutek wielokrotnego storpedowania.
|
|
|
l
|
|
|
l
|
|
Wrak Scharnhorsta został odszukany w 2000
roku, przy czym ostateczna weryfikacja znaleziska miała miejsce
10 września z wykorzystaniem zdalnie sterowanego pojazdu podwodnego
należącego z Norweskiej Marynarki Wojennej. Współorganizatorami
wyprawy były ponadto stacje BBC oraz NRK (norweska państwowa spółka
radiowo-telewizyjna). Wrak spoczywa na głębokości 290 metrów. Jego
stan potwierdza relacje świadków zatonięcia, którzy wspominali o
silnej eksplozji. Oderwana część dziobowa sugeruje jednoznacznie,
że doszło do niej w komorach amunicyjnych wieży Anton. Główna część
kadłuba opadła na dno w pozycji odwróconej, ale widoczne działa
artylerii średniej i wyrzutnie torpedowe pozwoliły na łatwą identyfikację
wraku. Oderwany dziób znajduje się odległości około 120 metrów,
wkoło zaś rozpościera się pole szczątków z fragmentami nadbudówek.
Wrak jest grobem wojennym, zwłaszcza że z liczącej w tym rejsie
1968 osób załogi Scharnhorsta jednostki brytyjskie uratowały
tylko 36 ludzi i odeszły (na rozkaz dowódcy zespołu), zostawiając
za sobą w lodowatej wodzie wielu wciąż jeszcze żywych i wzywających
pomocy...
|
|
l |
Scharnhorst
w Wikipedii
Szczegółowe kalendarium ruchów Scharnhorsta kbismarck
Artykuł o zatopieniu okrętu i odnalezieniu jego wraku na stronie BBC
Film BBC o wraku i ostatniej akcjii Scharnhorsta
You Tube
|
l |
Copyright © 2018,
2020 by Estraven
|