s
DKM Scharnhorst
l
  Rozpoczęcie budowy 16.05.1935
Wodowanie 30.06.1936
W służbie od 07.01.1939
Modernizacje 1939
Zatopiony 26.12.1943
Jednostki siostrzane Gneisenau
Wyporność: 34 841 t., pełna 38 900 t.
Wymiary 1940: d-229,8 s-30 z-9,91 m
Uzbrojenie: 9x283, 12x150, 14x105 mm
Pancerz: pb 350-172, pp 50+75 mm
Prędkość maks.: 32 w
Załoga: 1669-1968
l
 
Indeks

Aktualnosci

Capital Ships
Utracone OL
Utracone L

Akagi
Arizona
Arkansas
Ark Royal
Audacious
Australia
Baden
Bismarck
Espana
Fuso
Graf Zeppelin
Hermes
Hiei
Hood
Hornet
Indefatigable
Independence
Invincible
Kaga
Kirishima
König
Kronprinz
Lexington
Lützow
Markgraf
Musashi
Mutsu
Nagato
Oriskany
Ostfriesland
Prince of Wales
Queen Mary
Repulse
Roma
Royal Oak
Saratoga
Scharnhorst
Swobod. Rossija
Szent István
Thuringen
Tirpitz
Utah
Vanguard
Wasp
Yamashiro
Yamato
Yorktown
Pierwszymi większymi jednostkami, których budowę podjęła nowa Kriegsmarine były krążowniki typu Deutschland. Stosunkowo nieduże i słabo opancerzone, uzbrojone jednak w 6 dział kalibru 283 mm, rezerwowanego w swoim czasie dla okrętów liniowych, zostały szybko okrzyknięte "pancernikami kieszonkowymi", chociaż w rzeczywistości nie miały prawie nic - poza kalibrem dział i sylwetką - wspólnego z okrętami liniowymi. Planowano budowę pięciu takich jednostek, z czego do służby weszły trzy.
Scharnhorst (oraz jego bliźniak Gneisenau) miały być pierwotnie rozwinięciem typu Deutschland, jednak już po położeniu stępki pod obie jednostki podjęto decyzję o zmianie planów - budowę rozpoczęto więc od nowa. Modyfikacje były bardzo rozległe. Obejmowały nie tylko dodanie jednej wieży artylerii głównej, ale też zmianę rozmiarów, przydanie znacznie solidniejszego opancerzenia czy opracowanie nowego typu napędu. W ten sposób miast kolejnych ciężkich krążowników flota niemiecka otrzymała dwa pierwsze od 1918 roku drednoty.
Ich podstawową wadą było słabe uzbrojenie, ponieważ artyleria główna zachowała ten sam kaliber 283 mm, co na wcześniej planowanych krążownikach, jak i nie do końca adekwatna do wielkości koncepcja opancerzenia. To właśnie, wraz z pokrewieństwem konstrukcyjnym z zaprojektowanymi w 1918 roku KL typu Etsatz York sprawia, że czasem nazywa się je krążownikami liniowymi - jednak o ich niezrównoważonej charakterystyce zdecydowała sytuacja polityczna, nie zamysł konstruktorów.
Brakło im też wystarczającej dzielności morskiej - przez co zaraz po wprowadzeniu do służby zostały ponownie skierowane do stoczni, gdzie przebudowano obie jednostki, dodając im wysokie, kliprowe dzioby. W dalszym terminie planowano przezbrojenie obu w działa kalibru 380 milimetrów (poprzez montaż nowych, dwudziałowych wież), jednak nigdy do tego nie doszło. Także i w III Rzeszy dość szybko zrozumiano, że minął już czas pancerników.
Modernizacja opóźniła ich ostateczne wejście do służby, niemniej jesienią 1939 roku oba stały się w pełni gotowymi do walki okrętami i 21 listopada wzięły udział w pierwszej akcji na Atlantyku. Od tamtej pory często działały razem aż do przejścia przez Kanał w lutym 1942 roku, kiedy to Scharnhorst wszedł na minę. Krótko później Gneisenau został ciężko uszkodzony podczas bombardowania (i nigdy już nie powrócił do formy), co na zawsze rozdzieliło bliźniacze jednostki. Wyremontowany Scharnhorst został z początkiem 1943 roku skierowany do Norwegii...
l

Scharnhorst wyszedł z okupowanej Gdyni 8 marca 1943 roku, aby 14 marca rzucić kotwicę w pobliżu Narviku, jednak przez następne pół roku pozostawał bezczynny z powodu braku paliwa (to samo dotyczyło innych obecnych w Norwegii niemieckich ciężkich jednostek, czyli Tirpitza i Lützowa). Pierwszą po przerwie akcją bojową był dopiero wypad na Spitzbergen we wrześniu 1943. Kolejną miało być przechwycenie konwoju JW 55B, idącego do Murmańska.
Rozkaz ataku dotarł 20 grudnia, niemniej Scharnhorst miał wyjść w morze samotnie, jedynie w towarzystwie niszczycieli. Tirpitz leczył rany po zbombardowaniu, Lützow był w okresowym przeglądzie. 25 grudnia okręt opuścił Altafjord na północy Norwegii. Nad ranem następnego dnia został wykryty radarowo przez osłonę konwoju, składającą się z ciężkiego krążownika Norfolk i dwóch lekkich krążowników, Sheffield i Belfast. Nie był to zespół mogący poważnie zagrozić pancernikowi, jednak uniemożliwiał on swobodne zaatakowanie konwoju.

Co więcej, od zachodu zbliżał się o wiele groźniejszy przeciwnik, pancernik HMS Duke of York w towarzystwie lekkiego krążownika Jamaica. Ten zespół był nastawiony na odcięcie niemieckiemu okrętowi drogi odwrotu. Dodatkowo Duke of York dysponował całkiem skutecznym radarem, który rekompensował w pewnym stopniu mniejszą prędkość brytyjskiej jednostki. Do głównego starcia doszło na północ od Nordkappu, chociaż czasem można też spotkać się z nazwą bitwy koło Wyspy Niedźwiedziej.
Było to ostatnie starcie ciężkich okrętów artyleryjskich na europejskich wodach i przedostatnie w ogóle (ostatnim była obrona filipińskiej cieśniny Surigao w październiku 1944). Uszkodzony ogniem z pancernika Duke of York i krążowników Scharnhorst nie był w stanie skutecznie się bronić i podjął próbę ucieczki, udaremnioną trafieniem z dystansu 20 kilometrów. Pocisk przebił górny pas pancerny i eksplodował w kotłowni nr 1, poważnie ograniczając prędkość okrętu. Jego los dopełnił się tuż przed godziną dwudziestą na skutek wielokrotnego storpedowania.
l
l
Wrak Scharnhorsta został odszukany w 2000 roku, przy czym ostateczna weryfikacja znaleziska miała miejsce 10 września z wykorzystaniem zdalnie sterowanego pojazdu podwodnego należącego z Norweskiej Marynarki Wojennej. Współorganizatorami wyprawy były ponadto stacje BBC oraz NRK (norweska państwowa spółka radiowo-telewizyjna). Wrak spoczywa na głębokości 290 metrów. Jego stan potwierdza relacje świadków zatonięcia, którzy wspominali o silnej eksplozji. Oderwana część dziobowa sugeruje jednoznacznie, że doszło do niej w komorach amunicyjnych wieży Anton. Główna część kadłuba opadła na dno w pozycji odwróconej, ale widoczne działa artylerii średniej i wyrzutnie torpedowe pozwoliły na łatwą identyfikację wraku. Oderwany dziób znajduje się odległości około 120 metrów, wkoło zaś rozpościera się pole szczątków z fragmentami nadbudówek. Wrak jest grobem wojennym, zwłaszcza że z liczącej w tym rejsie 1968 osób załogi Scharnhorsta jednostki brytyjskie uratowały tylko 36 ludzi i odeszły (na rozkaz dowódcy zespołu), zostawiając za sobą w lodowatej wodzie wielu wciąż jeszcze żywych i wzywających pomocy...
l
Scharnhorst w Wikipedii
Szczegółowe kalendarium ruchów Scharnhorsta kbismarck
Artykuł o zatopieniu okrętu i odnalezieniu jego wraku na stronie BBC
Film BBC o wraku i ostatniej akcjii Scharnhorsta You Tube
l
Copyright © 2018, 2020 by Estraven