USS Saratoga (CV-3) |
l |
|
|
Rozpoczęcie budowy
25.09.1920
Wodowanie 07.04.1925
W służbie od 16.11.1927
Modernizacje 1942
Zatopiony 25.07.1946
Jednostki siostrzane Lexington |
Wyporność
36000 t. 1945: pełna 48550 ts
Wymiary 1945: d-274,6 s-32 z-9,75 m
Uzbrojenie 1945: 16x127, 96x40, 24x20 mm
Samoloty 1944: 69 (F6F-3N, F6F-5N, TBM-1)
Prędkość maks. 33,9 w
Załoga 1945: 3374 |
|
l |
|
|
Mało co tak namieszało w historii
flot, jak traktat waszyngtoński. Przyświecająca mu idea była całkiem
prosta: jak ograniczyć wydatki budżetowe na flotę bez okazywania
słabości, prosta też była ostateczna koncepcja: wszyscy tniemy wydatki
i udajemy, że to to nasz szlachetny wybór. W ten sposób w praktyce
nie było przegranych, a niektórzy, jak Japonia czy Francja, mieli
wręcz szczere (ekonomiczne) powody do radości. Stany Zjednoczone,
jak ostatecznie wyszło, też miały się z czego cieszyć.
|
|
|
|
W przypadku USA, Wielkiej Brytanii, Japonii i
Francji cięcia w stanie istniejącej oraz planowanej floty liniowej
doprowadziły do przebudowy kilkunastu jednostek na lotniskowce.
Były to zwykle spore okręty, wyprzedzające swój czas - epokę dwupłatów
o niezbyt imponującym potencjale bojowym. Japonia otrzymała w ten
sposób lotniskowce Kaga i Akagi, Royal Navy trzy jednostki
typu Furious, Francja jedną typu Bearn, US Navy zaś dwa wielkie
lotniskowce typu Lexington.
|
Typ Lexington miał wedle pierwotnego projektu
obejmować sześć krążowników liniowych o wyporności pełnej 45 354
ton, uzbrojonych w 8 dział kalibru 406 mm i prędkości maksymalnej
33 węzłów. Pancerz miały otrzymać typowy dla krążowników liniowych
(burtowy maksymalnie do 178 mm). Ich budowa została jednak wstrzymana,
zamówienia na cztery z nich skasowano w 1923 roku, dwa zaś przebudowano
w latach 1922-27 na lotniskowce.
|
|
|
l
|
|
|
W ten sposób US Navy uzyskała na przełomie lat
dwudziestych i trzydziestych możliwość zebrania doświadczeń w eksploatacji
wielkich lotniskowców (które zapewne bez traktatu wówczas by nie
powstały), co zaprocentowało przy projektowaniu jednostek typu Yorktown
i późniejszych, typu Essex. Przede wszystkim zaś w przededniu włączenia
się do drugiej wojny światowej, USA dysponowały w ten sposób siedmioma
lotniskowcami, z czego pięć można uznać za prawdziwe lotniskowce
uderzeniowe tamtych czasów.
|
Saratoga miała szczęście przetrwać wojenną
zawieruchę, co udało się tylko trzem z lotniskowców "postwaszyngtońskich".
W drugiej połowie 1942 roku była wręcz na wagę złota, gdyż stan
posiadania US Navy skurczył się wówczas do zaledwie trzech dużych
jednostek tej klasy (pierwszy z Essexów wszedł do służby dopiero
w grudniu 42). Szczęśliwie Japonia nie była w lepszej sytuacji,
przy czym jej perspektywy rysowały się jeszcze gorzej (w chwili
ataku na Pearl Harbor miała w budowie tylko jeden duży lotniskowiec
wobec 13 amerykańskich).
|
|
|
Szlak bojowy "Sary" zaczął się od próby
wsparcia obrony wyspy Wake i dalej wiódł przez Wyspy Salomona, Nową
Georgię, Wyspy Marshalla, Jawę i Sumatrę (gdzie wspierała działania
Royal Navy). Dwa razy była torpedowana, co owocowało dłuższym wyłączeniem
z działań, ale wracała na scenę po remontach. Ostatecznie w 1945
roku, jako mocno wyeksploatowana, została przekwalifikowana na okręt
szkolny i w tej roli doczekała końca wojny.
|
W 1945 roku US Navy dysponowała nadmiarem lotniskowców,
i to pomimo wstrzymania budowy wielu jednostek typu Essex. W ten
sposób los zdecydowanie przestarzałej konstrukcją Saratogi
został przesądzony. Nie był to jeszcze "czas muzeów",
ten miał nadejść dopiero za blisko czterdzieści lat. Ostatecznie
wraz z szeregiem własnych, wycofanych z linii jednostek, jak i kilkoma
zdobycznymi okrętami, "Sara" została zakwalifikowana w
1946 roku do programu Crossroads, czyli serii testów broni atomowej
na atolu Bikini.
|
|
|
l
|
|
|
Pierwsza eksplozja (test Able) miała miejsce
1 czerwca 1946. Saratoga przetrwała ją mimo lekkiego uszkodzenia
wysepki przez falę uderzeniową i pożaru odeskowania pokładu lotniczego.
Druga eksplozja (test Baker) 25 lipca okazała się dla niej fatalna.
Umieszczony na głębokości 27 metrów ładunek detonował w odległości
370 metrów od okrętu, częściowo wyrzucając go z wody, deformując
kadłub i znosząc większość komina. "Sara" zatonęła krótko
później i przez ileś lat pozostawała praktycznie niedostępna z powodu
skażenia promieniotwórczego.
|
Wykreślona ostatecznie ze składu floty 15 sierpnia
1946 roku Saratoga nie jest głębokim wrakiem - najwyższy
jego punkt znajduje się około 15 metrów pod powierzchnią, co ma
oczywiście swoje konsekwencje, związane głównie z względnie szybkim
rozpadem konstrukcji w ciepłej, bogatej w tlen i poddanej falowaniu
wodzie. Publikowane co parę lat raporty podsumowują aktualny stan
wraku i uprzedzają, że w przeciągu kilkunastu lat kadłub może zacząć
się zapadać.
|
|
|
l
|
|
Póki co jednak wrak Saratogi stał się
atrakcją turystyczną. Jest jednym z czterech wraków lotniskowców
dostępnych dla nurkowania rekreacyjnego (obok Hermesa w pobliżu
Cejlonu, zatopionego celowo u brzegów Florydy lotniskowca Oriskany
oraz - od 2019 roku - Grafa Zeppelina na Bałtyku). Atol został
otwarty dla turystów 1996 roku, z przerwą w latach 2008-11, przy
czym dostępne są dla nurków także pancerniki Nagato i Arkansas.
|
|
l
|
|
l |
Copyright © 2018
by Estraven
|