USS Astoria (CA-34) |
l |
|
|
Położenie stępki
01.09.1930
Wodowanie 16.12.1933
W służbie od 28.04.1934
Modernizacje 1941, 1942
Zatopiony 09.08.1942
Typ Astoria (> New Orleans), liczba jednostek w typie
7 |
Wyporność
10 110, pełna 12 663 ts
Wymiary d-179 s-18,82 z-7,16 m
Uzbrojenie 9x203, 8x127, 12x20 mm
Pancerz pb 127-76, pp 57-32 mm
Prędkość maks. 32,7 w
Załoga 899 |
|
l
|
|
USS Astoria w Puget Sound Navy Shipyard,
4 kwietnia 1938 roku
Official U.S. Navy Photograph, U.S. National Archives
|
Ciężkie krążowniki typu Astoria (zwanego po
1942 roku typem New Orleans, co wiązało się zarówno z utratą USS
Astoria, jak i daleko idącą modernizacją pozostałych po kampanii
na Wyspach Salomona czterech jednostek), nie odbiegały w zasadniczym
zamyśle od trzech poprzednich typów, zapoczątkowanych pod koniec
lat dwudziestych wprowadzeniem do służby USS Pensacola. Wszystkie
one powstały z uwzględnieniem limitów narzuconych przez traktat
waszyngtoński (1922), który określał górną granicę wyporności krążowników
na 10 tysięcy ton i ograniczał kaliber ich dział do 203 mm.
|
Były też ostatnimi "traktatowymi" krążownikami,
zbudowanymi przez US Navy. Pierwotnie trzy z nich (Astoria,
New Orleans i Minneapolis) miały przynależeć do poprzedniego
typu Portland, jednak już po rozpoczęciu budowy zdecydowano się
ukończyć je w oparciu o plany zaprojektowanego właśnie kolejnego
typu, dla którego przewidywano nazwę Tuscaloosa (która to nazwa
nigdy przez to nie zaistniała). Ostatecznie kolejne jednostki i
tak były jeszcze poprawiane, przez co wyróżniono trzy ich podgrupy.
Na pierwszą składały się trzy już wymienione okręty, na drugą Tuscaloosa
i San Francisco, trzecia to Quincy i Vincennes.
Z nich też wywiedzione zostały kolejne typy amerykańskich krążowników,
głównie ciężkich, czyli Wichita i znacznie większy Baltimore (przy
czym tych ostatnich wprowadzono do służby aż 14, co było absolutnym
rekordem w ramach klasy).
|
USS Astoria na tle Sydney Harbour Bridge,
1 sierpnia 1934 roku
Photograph: Australian National Maritime Museum, 00024266
|
|
l
|
|
USS Astoria przy Mare Island Navy Yard
w Kalifornii, 11 lipca 1941 roku
Photograph 19-N-25347 from the Bureau of Ships Collection in the
U.S. National Archives
|
Zaraz po wejściu do służby USS Astoria
został przypisany do stacjonującego w San Pedro (Kalifornia) CruDiv
7, w 1939 roku biorąc udział w wielkich ćwiczeniach US Navy pod
nazwą Fleet Problem XX. Krótko potem, w marcu tego roku, został
kierowany na Atlantyk, aby przyjąć na pokład prochy japońskiego
ambasadora w USA z kurtuazyjnym zadaniem przewiezienia ich do Japonii.
17 kwietnia zawinął do Jokohamy, skąd udał się jeszcze do Szanghaju
i Hong Kongu. W październiku został przeniesiony do Pearl Harbor.
7 grudnia 1941 zastał krążownik na morzu, podczas marszu kursem
na Midway. W następnych miesiącach okręt wypełniał różne zadania
na Pacyfiku, zaś w maju 1942 roku znalazł się w składzie TF17 podczas
bitwy na Morzu Koralowym, miesiąc później wziął też udział w bitwie
o Midway. Po pracach stoczniowych w Pearl Harbor został z początkiem
sierpnia skierowany wraz Task Group 62.3 w rejon Wysp Salomona.
|
USS Astoria, 8 lipca 1942
Photograph: National Archives via waralbum.ru
|
Znajdująca się pod dowództwem brytyjskiego admirała
Victora Crutchleya grupa wsparcia i osłony walczących na wyspie
Guadalcanal oddziałów obejmowała trzy ciężkie krążowniki typu Astoria:
Astoria,
Quincy i
Vincennes, jak i USS Chicago (typu Northampton) oraz
australijskie
HMAS Canberra i HMAS Australia (oba typu County).
Ich uzupełnieniem były lekkie krążowniki USS San Juan i HMAS
Hobart. Była to spora siła, która jednak już w nocy z 8 na
9 sierpnia musiała stawić czoła japońskiemu zespołowi, złożonemu
z pięciu ciężkich i dwóch lekkich krążowników, których załogi reprezentowały
znacznie wyższy poziom wyszkolenia w nocnych walkach. Co więcej,
dzięki elementowi zaskoczenia od pierwszych chwil miały zdecydowaną
przewagę w tej walce. USS Astoria znajdował się wraz z dwoma
siostrzanymi jednostkami w północnej grupie patrolowej, strzegąc
przejścia między wyspą Florida i wysepką Savo. Zespół japoński,
który wszedł od zachodu na obszar cieśniny przesmykiem między Guadalcanalem
a Savo (ciężko uszkadzając patrolujące tam krążowniki Chicago
i Canberra, z których drugi potem zatonął), skręcił następnie
ku północnej grupie.
|
USS Astoria szedł jako trzeci w kolumnie
kursem NW, gdy o godzinie 01:50 znalazł się niespodziewanie pod
japońskim ostrzałem. Szybko odpowiedział, chociaż z początku brakło
pewności, czy nie strzela przypadkiem do własnych jednostek. Pierwsze
cztery salwy przeciwnika nie wyrządziły na okręcie żadnych szkód,
niemniej piąta wdarła się w nadbudówki na środokręciu, wywołując
silne pożary. Zaraz później następne wyłączyły z walki wieżę numer
1 i wznieciły kolejny pożar w hangarze lotniczym oraz w kilku przedziałach
w głębi kadłuba. O godzinie 02:01 wciąż ostrzeliwany i tracący prędkość
krążownik musiał gwałtownie zmienić kurs, aby nie zderzyć się z
płonącym USS Quincy i krótko później oddał swoją 12 i ostatnią
salwę w kierunku reflektorów ciężkiego krążownika Kinugasa
(trafiając wszakże krążownik Chokai). O 02:25 kierowany z
awaryjnego stanowiska okręt zaczął powoli oddalać się na południe,
jednak krótko później maszyny odmówiły ostatecznie posłuszeństwa.
W tym samym mniej więcej czasie zatonęły Quincy i Vincennes,
ale Astoria wciąż utrzymywał się na powierzchni. O świcie
pojawiła się nawet nadzieja na uratowanie okrętu, przez co wysłano
nań liczącą 325 osób ekipę mającą ugasić pożary i spróbować zatamować
napływ wody do kadłuba, co jednak się nie udało. Ogień wciąż pustoszył
wnętrze okrętu, zaś przechył i przegłębienie na rufę powiększały
się z wolna, aż krążownik położył się powoli na lewą burtę, po czym
pokazał poszycie denne i zatonął ostatecznie rufą o 12:16. Okrętom
z asysty udało się uratować całą ekipę awaryjną, niemniej wcześniejsza
walka spowodowała śmierć 219 osób z załogi.
|
|
l
|
|
Cieśnina Żelaznego Dna (Iron Bottom Sound), zwana
dawniej Sealark Sound albo Savo Sound, znajdująca w archipelagu
Wysp Salomona między wyspami Guadalcanal i Florida, od zachodu zaś
ograniczona wysepką Savo, zyskała swoją nazwę po zaciętych walkach,
jakie toczyły się tam w latach 1942-43. Jej wody pochłonęły wtedy
kilkadziesiąt statków i okrętów, których żelazne kadłuby zaczęły
odchylać wskazówki kompasów. Pierwszy raz została spenetrowana w
sierpniu 1992 roku przez Roberta Ballarda, kolejne badania prowadzili
tam: Paul Allen (2015, 2018) oraz ekipa japońska z Kyushu Institute
of Technology (2017). Jak dotąd zlokalizowano w jej obrębie 27 wraków
okrętów (oraz kilka kolejnych w pobliżu).
|
|
|
l
|
|
Dziobowe wieże USS Astoria; wieża A (na
pierwszym planie) jest
skierowana na lewą burtę i zdecydowanie ku rufie okrętu
Photograph: Navigea, Ltd, MY Octopus 2015
|
Wrak krążownika USS Astoria został zlokalizowany
23 stycznia 2015 roku przez wyprawę działającą na obszarze Cieśniny
Żelaznego Dna z pokładu jachtu Octopus, należącego do Paula
Allena. Szczątki spoczywają niemal na równej stępce na głębokości
około 860 metrów i wydają się całkiem dobrze zachowane z jednym
wyjątkiem - brak im części dziobowej do podstawy pierwszej wieży.
Ponieważ okręt nie został trafiony torpedą w tym miejscu (i jako
jeden z nielicznych podczas tej bitwy w ogóle nie został storpedowany),
co mogłoby być przyczyną utraty dziobu, zostaje przyjąć, że oderwał
się on podczas opadania jednostki na dno. Stało się to zapewne we
wczesnej fazie tonięcia. Część dziobowa spoczęła następnie na rufowej
nadbudówce, wciąż połączona łańcuchami kotwicznymi z kadłubem okrętu.
|
Fakt, że w podobnym stanie został odnaleziony
wrak bliźniaczego USS Quincy, jak i wypadek utraty dziobu
w sztormie przez ciężki krążownik typu Baltimore USS Pittsburgh
(1945) skłania do przypuszczeń, iż konstrukcja dziobowej części
okrętu nie była dość wytrzymała, ewentualnie jakość wykonanych w
latach trzydziestych spawów (wówczas była to nowa technologia w
przemyśle okrętowym) zostawiała sporo do życzenia, przez co pozbawiony
podpory i poddany silnemu naporowi wody dziób po prostu odłamał
się w okolicy grodzi, przy której zaczynał się dopiero burtowy pas
pancerny. Inne możliwe przyczyny to implozja przedziałów wypełnionych
wciąż jeszcze powietrzem albo eksplozja znajdujących się w tej części
okrętu dwóch zbiorników benzyny lotniczej.
|
Zakończenie rufy USS Astoria z dobrze
widoczną nazwą okrętu
Photograph: Navigea, Ltd, MY Octopus 2015
|
Jak można wywnioskować z opublikowanego w czerwcu
2015 roku na łamach Ocean News & Technology sonogramu przedstawiającego
wrak USS Astoria, spoczywający z lekkim przechyłem na prawą
burtę kadłub zachował sporą część nadbudówek jak i wszystkie wieże
artylerii głównej, a zapewne także pomocniczej. Brakuje najwyraźniej
kominów, katapult, masztów, górnej części mostka oraz pomostu rufowego,
które mogły oderwać się jeszcze podczas przewracania się okrętu.
Hangar zapewne zapadł się częściowo, ale poza tym jest całkiem dobrze
rozpoznawalny. Można przy tym zauważyć z niejakim żalem, że pierwsza
wyprawa Paula Allena na wody Wysp Salomona, jakkolwiek bogata w
ważne znaleziska, nie została dotąd szerzej udokumentowana w żadnej,
czy sieciowej, czy drukowanej publikacji.
|
Sonarowy obraz wraku USS Astoria
Image: Navigea, Ltd, MY Octopus 2015
|
|
l
|
Opis
bitwy koło wyspy Savo w Wikipedii
Opis okoliczności utraty trzech krążowników typu Astoria: history.navy.mil
Ogólny artykuł o penetracji Cieśniny Żelaznego Dna w styczniu 2015 roku
z kilkoma fotografiami wraku Astorii: Ocean
News
Album zdjęć z oględzin wraku przez ekipę Paula Allena: FB
|
l |
Copyright © 2018
by Estraven
|