USS California wszedł do służby w 1907 roku, czyli już w momencie, gdy było oczywiste, iż przyszłość należy do krążowników wyposażonych w turbiny napędowe, zaś względnie powolne krążowniki pancerne, dysponujące jedynie tradycyjnymi maszynami parowymi, będą w razie konfliktu nadawać się raczej tylko do zadań pomocniczych. Niewiele jednak na razie z tego wynikało, zwłaszcza że był to czas wielkich zmian we wszystkich wiodących flotach, gdy w ciągu paru ledwie lat wszystkie właściwie ciężkie jednostki, czyli predrednoty i krążowniki pancerne, raptownie stały się dalece przestarzałe. Ich wymiana musiała trochę potrwać, póki co trzeba było więc używać tego, co się miało.

Pierwszym przydziałem Californii był 2. Dywizjon Floty Pacyfiku, gdzie do 1912 roku realizowane były przede wszystkim programy szkolenia załogi. Okręt pozostawał wówczas głównie w rejonie Zachodniego Wybrzeża, z jednym wypadem na Hawaje. W 1912 został przydzielony na niecałe pół roku do Floty Azjatyckiej, po czym przesunięto go na południe, ku brzegom Meksyku. 1 września 1914 zmieniono mu nazwę na San Diego. Sporą część 1915 roku spędził w stoczni na naprawach po eksplozji kotła. Powrócił potem do służby, wszakże krótko przed włączeniem się USA do Wielkiej Wojny, w lutym 1917 roku, przeniesiono go do rezerwy. Do stanu czynnego przywrócono go już po dwóch miesiącach, z początku włączając krążownik w skład sił patrolowych Pacyfiku, jednak po trzech miesiącach zmieniono mu przydział na Atlantyk, do służby konwojowej. Przeszedł tam z początkiem sierpnia 1917.

Utrata okrętu też była związana z służbą konwojową. 18 lipca 1918 roku USS San Diego wyszedł z bazy w Portsmouth na pograniczu stanów New Hampshire i Mine w rejsie do Nowego Jorku, gdzie miał dołączyć jako część eskorty do konwoju, kierowanego do Francji. Następnego dnia o 11:05, gdy znajdował się około 13 kilometrów na południe od Fire Island (części Long Island, czyli w praktyce miasta Nowy Jork), doszło do eksplozji poniżej linii wodnej na lewej burcie, dokładnie na wysokości maszynowni. Co gorsza, chociaż wedle słów dowódcy krążownik szedł w stanie gotowości (i nawet zygzakując), drzwi wodoszczelne między maszynownią a przyległą kotłownią nie dały się zamknąć, co szybko doprowadziło do zalania obu pomieszczeń i utraty mocy. Ponieważ wyglądało to wówczas na przypadek storpedowania, załoga otworzyła ogień do wszystkiego, co tylko mogło kojarzyć się jej z peryskopem okrętu podwodnego lub przynajmniej jego obecnością. Trwało to do chwili, gdy przechył uniemożliwił dalsze działanie i woda zaczęła wlewać się przez otwory kazamatowe na pokład działowy. Zaraz potem opuszczono łodzie i tratwy, zaś gdy przechył narastał, nakazano opuszczenie okrętu. Krążownik zatonął 28 minut po wybuchu, niemniej straty załogi wyniosły tylko sześciu ludzi - trzech na skutek samej eksplozji, jednego zablokowanego w bocianim gnieździe (gdzie poszedł na dno z okrętem), dwóch z powodu wypadków. Była to pierwsza i jedyna duża jednostka, utracona przez US Navy w trakcie Wielkiej Wojny.

Długie lata dyskutowano, co właściwie było przyczyną zatonięcia krążownika i pojawiły się nawet w tych dyskusjach wątki sensacyjne, w rodzaju aktu sabotażu. Wszystko jednak, włącznie z oględzinami wraku, zdaje się sugerować, iż San Diego wszedł wówczas na minę, postawioną przez niemiecki okręt podwodny U-156 (w okolicy dostrzeżono jeszcze sześć innych min, zapewne tego samego pochodzenia). Taka była konkluzja sądu, ogłoszona w sierpniu 1918, i taka też opinia przeważa dzisiaj, zwłaszcza że brak jakichkolwiek w miarę zbornych alternatywnych wyjaśnień zdarzenia, pasujących jakoś do stanu wraku. Sam U-156 ostrzelał jeszcze 22 lipca miasto Orleans w Massachusetts, zatopił 21 kutrów rybackich w Zatoce Maine i zginął zapewne w drodze powrotnej na zaporze minowej między Wielką Brytanią a Norwegią. Jego wraku jak dotąd nie odnaleziono.

Mozaikowy obraz sonarowy wraku USS San Diego, stan z lipca 2017 roku
Picture: Mobile Diving and Salvage Unit 2, Naval History and Heritage Command via History

Pierwsze badanie wraku USS San Diego (znajdującego się w pozycji odwróconej na głębokości 34 metrów) miało miejsce 26 lipca 1918 roku. Przeprowadziło je dwóch nurków marynarki wojennej z pokładu USS Passaic. Jak podali w raporcie: "Maszty i kominy leżą pod wrakiem i z jego prawej burty [...] Z kadłuba na całej jego długości wydostaje się wciąż powietrze. Wydaje się możliwe, że gdy ujdzie całkowicie, pozbawiony go wrak straci obecną szczątkową wyporność i osiądzie głębiej, miażdżąc nadbudówki". Jak stwierdzono podczas kolejnych oględzin w połowie sierpnia, rzeczywiście tak się stało i wrak znalazł się ponad metr głębiej poniżej powierzchni wody. Ostatecznie uznano na podstawie badań, iż próba wydobycia krążownika nie rokuje i mała jest też szansa, że uda się odzyskać jego działa. Wobec osiadania wraku zrezygnowano równocześnie z jego wysadzenia, co wcześniej brano pod uwagę w trosce o bezpieczeństwo żeglugi.

W 1962 roku US Navy sprzedała prawa do złomowania wraku prywatnej firmie (za kwotę 14 tysięcy USD), jednakże ogłoszony plan jego zdemolowania dla uzyskania złomu metalu kolorowych wywołał na tyle duże wzburzenie, iż połączone siły kilku stowarzyszeń, związanych z morzem i historią, zdołały nakłonić firmę do zmiany planów (otrzymała przy tym pewną rekompensatę finansową). To zakończyło, jak się wydaje, pewien rozdział dziejów krążownika, który stał się z latami siedliskiem morskiego życia (podobno głównie dla homarów) i bardzo atrakcyjnym celem nurkowania rekreacyjnego. I który jest na dodatek łatwo dostępny. Inna sprawa, że popularność ta przekłada się też na smutne statystyki - jak można wyczytać, już więcej nurków straciło w nim życie, niż wyniosła liczba ofiar śmiertelnych podczas zatonięcia okrętu.

Współczesne badania wraku obejmują okres od lat dziewięćdziesiątych i było to najwyraźniej kilka wypraw, z ekspedycją US Navy włącznie, co pozwoliło na stworzenie szeregu obrazów sonarowych, uzupełniających w konkretny sposób relacje i fotorelacje prywatnych nurków. Udało się zidentyfikować miejsce na prawej burcie, gdzie doszło do eksplozji, monitorowany jest też powolny rozpad kadłuba, który znajduje się pod wodą już od przeszło stu lat. Wydobyto z niego przez te dziesięciolecia szereg przedmiotów, włączając w to jedną ze śrub (chociaż dopiero za drugim razem, barka mająca posłużyć przy pierwszej próbie spoczywa na dnie niedaleko krążownika). W 1982 roku ktoś wydobył nawet pięciocalowy pocisk, żeby postawić go sobie obok kominka, i to zakończyło się interwencją odpowiednich służb. Można sądzić, że jest wiele podobnych historii, wiążących się z tym wrakiem, który mimo wszystko pozostaje obiektem chronionym - jako ujęty w National Register of Historic Places.