Czerwona Ukraina (1915)
l
 
Indeks

Aktualnosci
Capital Ships

Nieco historii
Utracone K

Aboukir
Adm. Graf Spee
Adm. Nachimow
Alb. da Barbiano
Alb. da Giussano
Alm. Oquendo
Amphion
Argyll
Armando Diaz
Ashigara
Astoria
Atlanta
Black Prince
Blas de Lezo
Blücher (1908)
Blücher (1937)
Bremen
Brummer
Canberra
Card. Cisneros
Cassandra
Cezare Rossarol
Charleston
Charybdis
Chokai
Cöln (1909)
Cöln (1916)
Cressy
Cristóbal Colón
Curacoa
Curlew
Czerw. Ukraina
Defence
De Ruyter
Dmitrij Donskoj
Dragon
Drake
Dresden (1907)
Dresden (1917)
Durban
Edinburgh
Elbing
Emden
Exeter
Falmouth
Frankfurt
Frauenlob
Friedrich Carl
Furutaka
G. d. Bande Nere
Gius. Garibaldi
Haguro
Hampshire
Helena
Hermes
Hogue
Houston
Huron
Indianapolis
Infanta M. Teresa
Java
Jingyuan
Jintsu
Juneau
Kaiser Joseph I
Karlsruhe
Kinu
Kléber
Komintern
Königsberg
Krasnyj Kawkaz
Kuma
Kumano
Ladoga
Maine
Mainz
Manchester
Maya
Midilli
Mogami
München
Nachi
Neptune
Northampton
Nürnberg (1916)
Pallada
Pathfinder
Penguin
Perth
Pioneer
Prinz Adalbert
Prinz Eugen
Quincy
Raleigh
Rochester
Rostock
Sakawa
San Diego
Scharnhorst
Schurz
Strasbourg II
Sydney
Thames
Undine
Vincennes
Vizcaya
Warrior
Wiesbaden
Wilkes-Barre
Zenta
Zhiyuan

Położenie stępki 31.10.1913
Wodowanie 06.11.1915
W służbie od 21.03.1927
Modernizacje 1929-30, 1934-35, 1939-41
Zatopiony 13.11.1941, 10.05.1952
Typ Admirał Nachimow, liczba jednostek w typie 4 (uk. 2)

Wyporność 7 480, pełna 8 268 ts
Wymiary d-166,8 s-15,71 z-6,2 m
Uzbrojenie 15x130, 6x100, 6x45 mm
Pancerz pb 76-25, pp 40-20 mm

Prędkość maks. 29,5 w
Załoga 852


l

Krążownik Czerwona Ukraina, fotografia wykonana w latach 1927-30
Picture: Wikimedia
Gdy z końcem pierwszego dziesięciolecia XX wieku krążowniki pancernopokładowe zaczęły odchodzić do lamusa na rzecz koncepcji szybkiego i lekko opancerzonego krążownika, napędzanego już nie maszyną parową a turbinami, Rosja także zaczęła planować konstrukcję podobnych okrętów. Do 1913 roku zatwierdzono i rozpoczęto budowę ośmiu lekkich krążowników, ujętych w dwóch mocno pokrewnych typach, przy czym cztery miały służyć we Flocie Bałtyckiej, cztery we Flocie Czarnomorskiej. Pierwszym był typ Swietłana (przeznaczony na Bałtyk), drugim czarnomorski Admirał Nachimow. Wyszło jednak inaczej. Wszystko, co działo się w kolejnych latach, czyli I wojna światowa, a w Rosji także rewolucja, wojna domowa i działania interwentów sprawiło, że w czasach carskich żaden z tych okrętów nie został ukończony. Do tematu powrócono dopiero w okresie władzy radzieckiej, a i to nie od razu i jedynie w ograniczonym wymiarze. Z typu Swietłana ukończono tylko jeden okręt, wprowadzony do służby dopiero w 1928 roku jako Krasnyj Krym. Z pozostałych trzech jednostek dwie przebudowano na zbiornikowce, jedna zaś, Woroszyłow (ex Admirał Butakow), zwodowana już w 1916 roku, w ogóle nie została ukończona. Jej służący za falochron u ujścia Newy kadłub zezłomowano w 1952 roku.


Admirał Nachimow na pochylni, 24 października 1915
Picture: Wikimedia


Wodowanie krążownika Admirał Nachimow
Picture: Wikimedia
Cztery czarnomorskie jednostki miały nieco więcej szczęścia, gdyż aż dwie z nich trafiły ostatecznie do służby. Oprócz Admirała Nachimowa (przemianowanego na Czerwoną Ukrainę) ukończono także krążownik Admirał Łazariew, który otrzymał nową nazwę Krasnyj Kawkaz. Co ciekawe, ten drugi okręt ukończony został według zmodyfikowanych planów i wszedł w 1928 roku do służby jako ciężki krążownik (wprawdzie oficjalnie zaczęto wyróżniać tę podklasę krążowników dopiero dwa lata później, zaś we flocie radzieckiej Krasnyj Kawkaz i tak był określany do końca swoich dni jako lekki krążownik, użycie dział kalibru 180 mm ulokowało okręt formalnie w innej, cięższej kategorii). Wziął on udział w II wojnie światowej, współdziałając w jej trakcie w Czerwoną Ukrainą oraz przerzuconym w 1929 na Morze Czarne Krasnym Krymem. Wycofany ze służby w 1947 roku, w 1952 został zatopiony jako cel dla pocisków przeciwokrętowych Szczuka. Kadłuby pozostałych dwóch okrętów (Admirał Korniłow i Admirał Istomin) pocięto na złom w latach 1922-1927.
l


Krążownik Czerwona Ukraina w 1935 roku
Picture: Wikimedia


Krążownik Czerwona Ukraina w 1941 roku
Picture: Nav Source
Wedle pierwotnego planu Admirał Nachimow miał zostać ukończony w październiku 2016 roku, jednak pierwsze opóźnienie wiązało się ze spowodowanymi wojną brakami dostaw niezbędnych mechanizmów, między innymi produkowanymi w Wielkiej Brytanii części turbin. Kolejny termin, wyznaczony na lipiec 1917, także okazał się nierealny, potem zaś zaczął się kołowrót wydarzeń historycznych, od rewolucji lutowej począwszy. Jakkolwiek wola ukończenia okrętu nie zmalała nawet po rewolucji paździenikowej, realia nie dawały po temu szans. Gdy nastała wojna domowa, okręt przechodził kilka razy z rąk do rąk i w styczniu 1919 roku został nawet przemianowany - po włączeniu na krótko do floty Ukrainy jako Hetman Bohdan Chmelnyckyj. Ostatecznie Biali próbowali go zabrać ze sobą, co jednak po przeprowadzeniu do Odessy zakończyło się osadzeniem kadłuba na mieliźnie. I w takim stanie przejęła go władza radziecka.


Maszt krążownika, zatopionego przy nabrzeżu w Sewastopolu
Picture: Deutsches Bundesarchiv via Wikimedia

Ściągnięty z mielizny w lutym 1920 roku został przeholowany z powrotem do Nikołajewa, ale czas nie sprzyjał podjęciu jakichkolwiek prac na okręcie. Dopiero w 1922 roku gotowy w ponad 80% krążownik otrzymał nową i odpowiednią do ducha epoki nazwę Czerwona Ukraina (chociaż można zauważyć, że w ukraińskich źródłach nadal figuruje jako Chmelnickyj) i wtedy też zdecydowano o kontynuowaniu jego budowy według oryginalnych planów. Ukończony w marcu 1927 roku wszedł do służby jako jednostka zdecydowanie mało nowoczesna, z układem artylerii (w tym kazamatowej) typowym dla konstrukcji przedwojennych i mocno przestarzałym systemem kierowania ogniem. Z drugiej strony posiadał wyposażenie lotnicze (wszakże bez katapulty), pozwalające na przenoszenie 2-3 wodnosamolotów (początkowo była to pływakowa wersja Avro-504, potem KR-1, jak nazwano we flocie radzieckiej HD 55 Heinkla).
W późniejszych latach był kilka razy modernizowany, przy czym zmiany objęły między innymi wymianą wyrzutni torpedowych oraz wzbogacenie uzbrojenia przeciwlotniczego, zaś pod koniec lat trzydziestych wzięto się także za dostosowanie kotłów do opalania tylko ropą (już bez udziału węgla). Poza tym Czerwona Ukraina, będąca z chwilą wejścia do służby najnowocześniejszym (!) okrętem Floty Czarnomorskiej, odbyła do wybuchu II wojny kilka wizyt zagranicznych. W czerwcu 1941 stacjonowała w Sewastopolu. W następnych miesiącach wzięła udział w akcjach minowych, wspieraniu ogniem swoich dział obrony Odessy oraz ewakuowaniu obrońców tego miasta. Potem krążownik wspomagał obronę Sewastopola, aż 12 listopada otrzymał jedno bezpośrednie i trzy bliskie trafienia podczas nalotu w wykonaniu Ju 87. Zatonął przy nabrzeżu następnego dnia z łączną ofiarą ponad 75 ludzi z załogi. Kilka dni później zdjęto z niego sporą część uzbrojenia, wykorzystanego przy obronie miasta. Kadłub podniesiono dopiero po wojnie, w 1947 roku. Przez parę lat pełnił funkcję jednostki szkolnej (jako STŻ-4), od 1950 zredukowanej do roli pływającego celu (CŁ-53), aż w maju 1952 został osadzony na płyciźnie w rejonie krymskiego półwyspu Bakajskaja, tym razem jako cel dla lotnictwa morskiego. Wedle dostępnych relacji w 1980 roku żaden element wraku nie wystawał już ponad powierzchnię wody.
l


Fragment wraku krążownika Czerwona Ukraina
Picture: Ernst Antonow via HMHSBritannic.ru


Fragment pokładu wraku Czerwonej Ukrainy
Picture: Ernst Antonow via HMHSBritannic.ru
Trudno powiedzieć, jak długo wrak krążownika był wykorzystywany jako cel, niemniej pierwsza relacja z jego oględzin pochodzi dopiero z 2007 roku. Stwierdzono wówczas w oficjalnym raporcie, że około 70 procent jego kadłuba uległo całkowitemu zniszczeniu, zaś pozostałości, wśród których natrafiono jednak na kilka większych fragmentów, zostały rozrzucone na powierzchni jednego kilometra kwadratowego. Głębokość zalegania szczątków określono na 5 metrów, z najwyższym punktem 4,5 metra nad dnem (co sugeruje, że niektóre z tych fragmentów musiały być nawet spore). W 2009 roku odnośne władze sprzedały owe pozostałości na aukcji za kwotę 60 tysięcy grzywien, ale nie doprowadziło to do usunięcia całego wraku. Nieco później została władzom zgłoszona propozycja objęcia szczątków krążownika ochroną i uznania ich za pomnik historii, z możliwym wyeksponowaniem. Władze odpowiedziały na to w 2012 roku urzędowym pismem, w którym stwierdzono, że nie planuje się tego rodzaju wydatków. W następnym roku zjawiła się wszakże na miejscu ekipa nurków z klubu w Togliatti, która przedstawiła potem skrótową relację, wzbogaconą kilkoma zdjęciami.

Wynikało z niej, że chociaż płyty pancerne zniknęły z wraku, kotły czy maszyny są nadal na miejscu, zdjęcia zaś przedstawiały kilka w miarę rozpoznawalnych elementów konstrukcji. Nie jest to jednak wszystko, co zostało po Czerwonej Ukrainie. W 2015 odkryto na dawnym stanowisku baterii brzegowej zamek od działa kalibru 130 mm, zidentyfikowany po napisach jako pochodzący z krążownika. Zaś w lutym 2020, podczas przebudowy ulicy Balszoj Morskoj w Sewastopolu, ekipa kładące nowe kable natrafiła pod ziemią na wkopaną tam, zapewne w 1941 roku, osłonę działa z okrętu. Jak można sądzić na podstawie materiału filmowego, przylegała ona w swoim czasie do bunkra systemu obrony miasta i wraz z nim popadła w zapomnienie, gdy umocnienia zostały zasypane, najpewniej krótko po wojnie.


Wnętrze skrytej pod ziemią osłony działa z pokładu Czerwonej Ukrainy
Picture: Wiesti Siewastopol
l
Krążownik Czerwona Ukraina w Wikipedii
Czerwona Ukraina na stronie Wargameing.net
Informacja o wraku i jego zdjęcia: HMHSBritannic.ru
Informacja o natrafieniu podczas prac ziemnych na wieżę z krążownika: You Tube - Wiesti Siewastopol
Materiał poświęcony krążownikowi: You Tube - "Tu była wojna"
Materiał o innych jeszcze pozostałościach krążownika: You Tube - NTC Siewastopol
l
Copyright © 2020 by Estraven