HMS Drake
l
 
Indeks

Aktualnosci
Capital Ships

Nieco historii
Utracone K

Aboukir
Adm. Graf Spee
Adm. Nachimow
Alb. da Barbiano
Alb. da Giussano
Alm. Oquendo
Amphion
Argyll
Armando Diaz
Ashigara
Astoria
Atlanta
Black Prince
Blas de Lezo
Blücher (1908)
Blücher (1937)
Bremen
Brummer
Canberra
Card. Cisneros
Cassandra
Cezare Rossarol
Charleston
Charybdis
Chokai
Cöln (1909)
Cöln (1916)
Cressy
Cristóbal Colón
Curacoa
Curlew
Czerw. Ukraina
Defence
De Ruyter
Dmitrij Donskoj
Dragon
Drake
Dresden (1907)
Dresden (1917)
Durban
Edinburgh
Elbing
Emden
Exeter
Falmouth
Frankfurt
Frauenlob
Friedrich Carl
Furutaka
G. d. Bande Nere
Gius. Garibaldi
Haguro
Hampshire
Helena
Hermes
Hogue
Houston
Huron
Indianapolis
Infanta M. Teresa
Java
Jingyuan
Jintsu
Juneau
Kaiser Joseph I
Karlsruhe
Kinu
Kléber
Komintern
Königsberg
Krasnyj Kawkaz
Kuma
Kumano
Ladoga
Maine
Mainz
Manchester
Maya
Midilli
Mogami
München
Nachi
Neptune
Northampton
Nürnberg (1916)
Pallada
Pathfinder
Penguin
Perth
Pioneer
Prinz Adalbert
Prinz Eugen
Quincy
Raleigh
Rochester
Rostock
Sakawa
San Diego
Scharnhorst
Schurz
Strasbourg II
Sydney
Thames
Undine
Vincennes
Vizcaya
Warrior
Wiesbaden
Wilkes-Barre
Zenta
Zhiyuan

Położenie stępki 24.04.1899
Wodowanie 05.03.1901
W służbie od 13.01.1903
Modernizacje 1915-16
Zatopiony 02.10.1917
Typ Drake, liczba jednostek w typie 4
Wyporność 14 380 ts (standardowa)
Wymiary d-162,6 s-21,7 z-7,9 m
Uzbrojenie 2x234, 16x152, 12x76, 3x47 mm
Pancerz pb 152-51, pp 64-25 mm
Prędkość maks. 23 w
Załoga 900

l

HMS Drake wczesną jesienią 1909 roku na rzece Hudson, podczas wizyty okrętu w USA
Picture: United States Library of Congress's Prints and Photographs division, digital ID det. 4a19536 via
Wikipedia
Krążowniki typu Drake były drugą z kolei serią krążowników pancernych zbudowanych dla Royal Navy. Powstały bezpośrednio po sześciu jednostkach typu Cressy, z których trzy zapisały się tragicznie w dziejach zmagań morskich, i to już na samym początku Wielkiej Wojny, gdy zostały zatopione w jednym praktycznie ataku samotnego okrętu podwodnego. HMS Drake spotkał podobny los, co przypomina, że w chwili wprowadzania pierwszych serii krążowników pancernych do służby zagrożenie ze strony okrętów podwodnych było czymś mocno abstrakcyjnym i dopiero wojna zmusiła Royal Navy (oraz inne floty) do zrewidowania podejścia i wprowadzenie pewnych zmian do taktyki działań. Niestety, wszystkie wcześniej zbudowane okręty (zwłaszcza predrednoty) pozostały szczególnie wrażliwe na uszkodzenia podwodnej części kadłuba na skutek ataku torpedowego czy minowego i na szybko nic nie można było z tym zrobić.
Krążowniki pancerne typu Drake były wzorowane zdecydowanie na poprzednikach i podobnie jak one zostały zaprojektowane do ochrony i zwalczania żeglugi handlowej, rozpoznania oraz ogólnej służby kolonialnej, były jednak znacznie dłuższe, co umożliwiło dodanie czterech dział artylerii drugiego kalibru 152 mm. Większa była też moc siłowni, dzięki czemu prędkość wzrosła o dwa węzły. Niestety, powielały przy tym błąd polegający na umieszczeniu aż połowy z dział średniego kalibru w dolnych kazamatach, które przy wyższym stanie morza nie nadawały się do użytku. To mocno niepraktyczne rozwiązanie było stosowane jeszcze w kilku następnych typach brytyjskich krążowników pancernych i zrezygnowano z niego dopiero przy typie Warrior z 1905 roku, na wcześniej zbudowanych dolne ambrazury bywały zaś zaślepiane a działa z nich przenoszono na pokład. Tak też zrobiono w przypadku typu Drake, ale prace te rozpoczęto dopiero z końcem 1915 roku. Wiązało się to zapewne z faktem, że w chwili wybuchu wojny cały typ uchodził już za przestarzały, chociaż z konieczności był wykorzystywany w linii, głównie do działań pomocniczych. Wyjątkiem okazał się w tym siostrzany Good Hope, który w listopadzie 1914 roku został zatopiony wraz z całą załogą podczas przegranej tragicznie przez Royal Navy bitwy pod Coronelem (u wybrzeży Chile, w walce z niemiecką Eskadrą Dalekowschodnią, wraz z podobnie przestarzałym krążownikiem pancernym HMS Monmouth). Jednak była to akcja zasadniczo "rozpaczliwa", gdy z samego początku wojny nie było na drugiej półkuli innych jednostek, mogących stawić czoła wrogowi. Pozostałe dwie jednostki (King Alfred i Leviathan) przetrwały wojnę nie zapisując się w żaden szczególny sposób w historii. Obie zostały z sprzedane na złom w pierwszych miesiącach 1920 roku.

HMS Drake w doku podczas australijskiej służby - 4.10.1912
Picture:
Vintage Everyday
l

HMS Drake we wczesnym okresie służby
Picture:
Imperial War Museums
HMS Drake powstał w stoczni Pembroke i nie przebiegło to bez problemów, o czym wiadomo z zachowanych zapisków jego pierwszego dowódcy, którym był kapitan John Jellicoe, późniejszy dowódca Grand Fleet i pierwszy lord morski. Jak stwierdził wprost: "włosy jeżyły się na głowie" od wszystkich niedoróbek, w tym przecieków kadłuba i niedopasowania włazów w grodziach wodoszczelnych. Po ostatecznym wprowadzeniu do służby okręt znalazł się najpierw w Flocie Kanału, zaś w latach 1910-11 we Flocie Atlantyku. Następne dwa lata spędził na wodach Australii, aby po powrocie w 1913 roku zostać przeniesionym do rezerwy. Gdy w 1914 znowu zapachniało w Europie wojną, dziesięcioletni już i tym samym przestarzały krążownik został jednak w połowie roku przywrócony do czynnej służby, biorąc nawet udział w przeglądzie floty i próbach mobilizacyjnych. Już po wybuchu Wielkiej Wojny jego pierwszym zadaniem było eskortowania liniowca RMS Olympic, który wrócił właśnie z Nowego Jorku i miał został odprowadzony do Liverpoolu.
W październiku 1914 roku HMS Drake odbył dość nietypowy rejs do Rosji dla zabrania stamtąd ładunku złota, mającego być zapłatą za udzielaną przez Wielką Brytanię pomoc wojskową. Chodziło o kruszec o wartości 8 milionów funtów (co w 1904 roku odpowiadało w przybliżeniu kosztom budowy ośmiu takich krążowników pancernych, jak Drake, zaś w 1914 wystarczyłoby prawie na trzy pancerniki typu Queen Elizabeth). Wyprawa została zaplanowana i przeprowadzona w ścisłej tajemnicy, zaś sam załadunek (czy raczej przeładunek) złota na pokład okrętu został przeprowadzony nocą i na pełnym morzu, 30 mil od Archangielska. Krótko potem, już w 1915 roku, HMS Drake został włączony do składu Grand Fleet.

HMS Drake wczesną jesienią 1909 roku na rzece Hudson, podczas wizyty okrętu w USA
Picture: United States Library of Congress's Prints and Photographs division, digital ID det. 4a19535 via
Wikipedia
Od tamtej pory (z przerwą na lekką modernizację uzbrojenia z początkiem 1916 roku) pełnił służbę konwojową i w jej to trakcie, zaraz po przeprowadzania konwoju HH24 ze Stanów Zjednoczonych do brzegów Północnej Irlandii, został nad ranek storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-79. Torpeda trafiła na wysokości drugiego komina, zatapiając błyskawicznie prawoburtową kotłownię numer 2 i dwie maszynownie i zabijając 18 ludzi z ich obsady - ocalało tylko dwóch, z czego jeden wyrzucony przez właz podmuchem na pokład. Zasilana parą maszynka sterowa przestała działać, przez co podjęto próbę sterowania śrubami. Działo się to niedaleko wyspy Rathlin, odległej o jakieś 90 kilometrów od Belfastu, gdzie z początku chciano doprowadzić uszkodzony okręt. Narastający przechył nie dał jednak po temu szans, zdecydowano się więc osadzić go na mieliźnie w pobliskiej zatoce Church. Po drodze doszło jeszcze do zderzenia z frachtowcem SS Mendip Range, który zagrożony zatonięciem także szukać musiał ratunku na płyciźnie. Sam Drake nie miał tyle szczęścia. Chociaż koło południa dotarł do zatoki, gdzie dowódca zamierzał doczekać ratunku, rychło trzeba było zdjąć załogę i o 14:35 okręt przewrócił się ostatecznie, z lewą burtą wystającą wciąż nad powierzchnię wody.
l
Wrak HMS Drake wzbudził pewne zainteresowanie już w latach dwudziestych, gdy podjęto pierwsze akcje pozyskiwania z niego złomu, niemniej jeszcze w 1962 roku był całością na tyle zwartą, że gdy wracający z Islandii trawler wpadł na wrak, doznał uszkodzeń aż tak poważnych, iż zatonął tuż obok krążownika (czy też prawie na nim). Dało to impuls do działań porządkowych. Nurkowie ze Scottish and Northern Ireland Bomb and Mine Disposal Team zniszczyli ładunkami wyższe partie obu wraków, usuwając przy tym amunicję i uzbrojenie z pozostałości krążownika. W 1978 roku wypompowano ponadto znajdującą się nadal w jego zbiornikach ropę, która zaczęła wtedy właśnie wyciekać, zanieczyszczając wybrzeże.

Wręgi kadłuba na rufie HMS Drake
Picture: Wessex Archeology

Fragment kadłuba w części dziobowej HMS Drake
Picture: Wessex Archeology
Spoczywający na głębokości 15 do 19 metrów wrak wydaje się być nadal częściowo rozpoznawalny, zwłaszcza w okolicy mniej zdemolowanych dziobu i rufy. Jest też dość popularnym miejscem nurkowania rekreacyjnego, czemu sprzyja dodatkowo niezła w tej okolicy widoczność. W 2006 roku nurkowie Wessex Archaeology przeprowadzili kompleksowe badania wraku. Stało się to na zlecenie Environment and Heritage Service of Northern Ireland i miało na celu ustalenie, czy należałoby wpisać szczątki krążownika na listę obiektów chronionych na mocy ustawy z 1973 roku (o ochronie wraków). Działania te zaowocowały szczegółowym raportem z dokładnym opisem znalezisk i stanu wraku (link na dole strony).
l
HMS Drake w Wikipedii
Wrak krążownika opisany w blogu My Secret Northern Ireland
Opis losu i wraku krążownika w serwisie Wessex Archeology
Raport z badań wraku (2006, PDF): Wessex Archeology
l
Copyright © 2019 by Estraven