HMS Drake |
l |
|
|
Położenie stępki
24.04.1899
Wodowanie 05.03.1901
W służbie od 13.01.1903
Modernizacje 1915-16
Zatopiony 02.10.1917
Typ Drake, liczba jednostek w typie 4 |
Wyporność
14 380 ts (standardowa)
Wymiary d-162,6 s-21,7 z-7,9 m
Uzbrojenie 2x234, 16x152, 12x76, 3x47 mm
Pancerz pb 152-51, pp 64-25 mm
Prędkość maks. 23 w
Załoga 900 |
|
l
|
|
HMS Drake wczesną jesienią 1909 roku na rzece Hudson, podczas
wizyty okrętu w USA
Picture: United States Library of Congress's Prints and Photographs
division, digital ID det. 4a19536 via Wikipedia
|
Krążowniki typu Drake były drugą z kolei serią
krążowników pancernych zbudowanych dla Royal Navy. Powstały bezpośrednio
po sześciu jednostkach typu
Cressy, z których trzy zapisały się tragicznie w dziejach zmagań
morskich, i to już na samym początku Wielkiej Wojny, gdy zostały
zatopione w jednym praktycznie ataku samotnego okrętu podwodnego.
HMS Drake spotkał podobny los, co przypomina, że w chwili
wprowadzania pierwszych serii krążowników pancernych do służby zagrożenie
ze strony okrętów podwodnych było czymś mocno abstrakcyjnym i dopiero
wojna zmusiła Royal Navy (oraz inne floty) do zrewidowania podejścia
i wprowadzenie pewnych zmian do taktyki działań. Niestety, wszystkie
wcześniej zbudowane okręty (zwłaszcza predrednoty) pozostały szczególnie
wrażliwe na uszkodzenia podwodnej części kadłuba na skutek ataku
torpedowego czy minowego i na szybko nic nie można było z tym zrobić.
|
Krążowniki pancerne typu
Drake były wzorowane zdecydowanie na poprzednikach i podobnie jak
one zostały zaprojektowane do ochrony i zwalczania żeglugi handlowej,
rozpoznania oraz ogólnej służby kolonialnej, były jednak znacznie
dłuższe, co umożliwiło dodanie czterech dział artylerii drugiego
kalibru 152 mm. Większa była też moc siłowni, dzięki czemu prędkość
wzrosła o dwa węzły. Niestety, powielały przy tym błąd polegający
na umieszczeniu aż połowy z dział średniego kalibru w dolnych kazamatach,
które przy wyższym stanie morza nie nadawały się do użytku. To mocno
niepraktyczne rozwiązanie było stosowane jeszcze w kilku następnych
typach brytyjskich krążowników pancernych i zrezygnowano z niego
dopiero przy typie Warrior z 1905 roku, na wcześniej zbudowanych
dolne ambrazury bywały zaś zaślepiane a działa z nich przenoszono
na pokład. Tak też zrobiono w przypadku typu Drake, ale prace te
rozpoczęto dopiero z końcem 1915 roku. Wiązało się to zapewne z
faktem, że w chwili wybuchu wojny cały typ uchodził już za przestarzały,
chociaż z konieczności był wykorzystywany w linii, głównie do działań
pomocniczych. Wyjątkiem okazał się w tym siostrzany Good Hope,
który w listopadzie 1914 roku został zatopiony wraz z całą załogą
podczas przegranej tragicznie przez Royal Navy bitwy pod Coronelem
(u wybrzeży Chile, w walce z niemiecką Eskadrą Dalekowschodnią,
wraz z podobnie przestarzałym krążownikiem pancernym HMS Monmouth).
Jednak była to akcja zasadniczo "rozpaczliwa", gdy z samego
początku wojny nie było na drugiej półkuli innych jednostek, mogących
stawić czoła wrogowi. Pozostałe dwie jednostki (King Alfred
i Leviathan) przetrwały wojnę nie zapisując się w żaden szczególny
sposób w historii. Obie zostały z sprzedane na złom w pierwszych
miesiącach 1920 roku.
|
HMS Drake w doku podczas australijskiej służby - 4.10.1912
Picture: Vintage
Everyday
|
|
l
|
|
|
HMS Drake powstał w stoczni Pembroke
i nie przebiegło to bez problemów, o czym wiadomo z zachowanych
zapisków jego pierwszego dowódcy, którym był kapitan John Jellicoe,
późniejszy dowódca Grand Fleet i pierwszy lord morski. Jak stwierdził
wprost: "włosy jeżyły się na głowie" od wszystkich niedoróbek,
w tym przecieków kadłuba i niedopasowania włazów w grodziach wodoszczelnych.
Po ostatecznym wprowadzeniu do służby okręt znalazł się najpierw
w Flocie Kanału, zaś w latach 1910-11 we Flocie Atlantyku. Następne
dwa lata spędził na wodach Australii, aby po powrocie w 1913 roku
zostać przeniesionym do rezerwy. Gdy w 1914 znowu zapachniało w
Europie wojną, dziesięcioletni już i tym samym przestarzały krążownik
został jednak w połowie roku przywrócony do czynnej służby, biorąc
nawet udział w przeglądzie floty i próbach mobilizacyjnych. Już
po wybuchu Wielkiej Wojny jego pierwszym zadaniem było eskortowania
liniowca RMS Olympic, który wrócił właśnie z Nowego Jorku
i miał został odprowadzony do Liverpoolu.
|
W październiku 1914 roku HMS Drake odbył
dość nietypowy rejs do Rosji dla zabrania stamtąd ładunku złota,
mającego być zapłatą za udzielaną przez Wielką Brytanię pomoc wojskową.
Chodziło o kruszec o wartości 8 milionów funtów (co w 1904 roku
odpowiadało w przybliżeniu kosztom budowy ośmiu takich krążowników
pancernych, jak Drake, zaś w 1914 wystarczyłoby prawie na
trzy pancerniki typu Queen Elizabeth). Wyprawa została zaplanowana
i przeprowadzona w ścisłej tajemnicy, zaś sam załadunek (czy raczej
przeładunek) złota na pokład okrętu został przeprowadzony nocą i
na pełnym morzu, 30 mil od Archangielska. Krótko potem, już w 1915
roku, HMS Drake został włączony do składu Grand Fleet.
|
HMS
Drake wczesną jesienią 1909 roku na rzece Hudson, podczas
wizyty okrętu w USA
Picture: United States Library of Congress's Prints and Photographs
division, digital ID det. 4a19535 via Wikipedia
|
Od tamtej pory (z przerwą na lekką modernizację
uzbrojenia z początkiem 1916 roku) pełnił służbę konwojową i w jej
to trakcie, zaraz po przeprowadzania konwoju HH24 ze Stanów Zjednoczonych
do brzegów Północnej Irlandii, został nad ranek storpedowany przez
niemiecki okręt podwodny U-79. Torpeda trafiła na wysokości drugiego
komina, zatapiając błyskawicznie prawoburtową kotłownię numer 2
i dwie maszynownie i zabijając 18 ludzi z ich obsady - ocalało tylko
dwóch, z czego jeden wyrzucony przez właz podmuchem na pokład. Zasilana
parą maszynka sterowa przestała działać, przez co podjęto próbę
sterowania śrubami. Działo się to niedaleko wyspy Rathlin, odległej
o jakieś 90 kilometrów od Belfastu, gdzie z początku chciano doprowadzić
uszkodzony okręt. Narastający przechył nie dał jednak po temu szans,
zdecydowano się więc osadzić go na mieliźnie w pobliskiej zatoce
Church. Po drodze doszło jeszcze do zderzenia z frachtowcem SS Mendip
Range, który zagrożony zatonięciem także szukać musiał ratunku
na płyciźnie. Sam Drake nie miał tyle szczęścia. Chociaż
koło południa dotarł do zatoki, gdzie dowódca zamierzał doczekać
ratunku, rychło trzeba było zdjąć załogę i o 14:35 okręt przewrócił
się ostatecznie, z lewą burtą wystającą wciąż nad powierzchnię wody.
|
|
l
|
|
Wrak HMS Drake wzbudził pewne zainteresowanie
już w latach dwudziestych, gdy podjęto pierwsze akcje pozyskiwania
z niego złomu, niemniej jeszcze w 1962 roku był całością na tyle
zwartą, że gdy wracający z Islandii trawler wpadł na wrak, doznał
uszkodzeń aż tak poważnych, iż zatonął tuż obok krążownika (czy
też prawie na nim). Dało to impuls do działań porządkowych. Nurkowie
ze Scottish and Northern Ireland Bomb and Mine Disposal Team zniszczyli
ładunkami wyższe partie obu wraków, usuwając przy tym amunicję i
uzbrojenie z pozostałości krążownika. W 1978 roku wypompowano ponadto
znajdującą się nadal w jego zbiornikach ropę, która zaczęła wtedy
właśnie wyciekać, zanieczyszczając wybrzeże.
|
Spoczywający na głębokości 15 do 19 metrów wrak
wydaje się być nadal częściowo rozpoznawalny, zwłaszcza w okolicy
mniej zdemolowanych dziobu i rufy. Jest też dość popularnym miejscem
nurkowania rekreacyjnego, czemu sprzyja dodatkowo niezła w tej okolicy
widoczność. W 2006 roku nurkowie Wessex Archaeology przeprowadzili
kompleksowe badania wraku. Stało się to na zlecenie Environment
and Heritage Service of Northern Ireland i miało na celu ustalenie,
czy należałoby wpisać szczątki krążownika na listę obiektów chronionych
na mocy ustawy z 1973 roku (o ochronie wraków). Działania te zaowocowały
szczegółowym raportem z dokładnym opisem znalezisk i stanu wraku
(link na dole strony).
|
|
l
|
|
l |
Copyright © 2019
by Estraven
|