USS Vincennes (CA-44) |
l |
|
|
Położenie stępki
02.01.1934
Wodowanie 21.05.1936
W służbie od 24.02.1937
Modernizacje 1941, 1942
Zatopiony 09.08.1942
Typ Astoria (> New Orleans), liczba jednostek w typie
7 |
Wyporność
10 110, pełna 12 663 ts
Wymiary d-179 s-18,82 z-7,16 m
Uzbrojenie 9x203, 8x127, 12x20 mm
Pancerz pb 127-76, pp 57-32 mm
Prędkość maks. 32,7 w
Załoga 869 |
|
l
|
|
USS Vincennes podczas prób u brzegów
stanu Maine, 12 stycznia 1937 roku
Photograph
19-N-17183 from Naval History & Heritage Command
|
Ciężkie krążowniki typu Astoria (zwanego po
1942 roku typem New Orleans, co wiązało się zarówno z utratą USS
Astoria, jak i daleko idącą modernizacją pozostałych po kampanii
na Wyspach Salomona czterech jednostek), nie odbiegały w zasadniczym
zamyśle od trzech poprzednich typów, zapoczątkowanych pod koniec
lat dwudziestych wprowadzeniem do służby USS Pensacola. Wszystkie
one powstały z uwzględnieniem limitów narzuconych przez traktat
waszyngtoński (1922), który określał górną granicę wyporności krążowników
na 10 tysięcy ton i ograniczał kaliber ich dział do 203 mm.
|
Były też ostatnimi "traktatowymi" krążownikami,
zbudowanymi przez US Navy. Pierwotnie trzy z nich (Astoria,
New Orleans i Minneapolis) miały przynależeć do poprzedniego
typu Portland, jednak już po rozpoczęciu budowy zdecydowano się
ukończyć je w oparciu o plany zaprojektowanego właśnie kolejnego
typu, dla którego przewidywano nazwę Tuscaloosa (która to nazwa
typu nigdy przez taką właśnie zmianę planów nie zaistniała). Ostatecznie
kolejne jednostki i tak były jeszcze poprawiane, przez co wyróżniono
trzy ich podgrupy. Na pierwszą składały się trzy już wymienione
okręty, na drugą Tuscaloosa i San Francisco, trzecia
to Quincy i Vincennes. Z nich też wywiedzione zostały
kolejne typy amerykańskich krążowników, głównie ciężkich, czyli
Wichita i znacznie większy, już "potraktatowy" Baltimore
(przy czym tych ostatnich wprowadzono do służby aż 14, co było absolutnym
rekordem w ramach klasy).
|
USS Vincennes w marszu z dużą prędkością,
luty 1937 roku
Photograph
NH 95303 from Naval History & Heritage Command
|
|
l
|
|
USS Vincennes u brzegów stanu Maine,
12 stycznia 1937 roku
Photograph
NH 50844 from Naval History & Heritage Command
|
Pierwszy rejs, tak zwany "shakedown cruise"
dla dotarcia mechanizmów i załogi nowy krążownik odbył wiosną 1937
roku do Europy, gdzie wszedł na Bałtyk, odwiedzając Sztokholm i
Helsinki, zawinął też do Hawru i Portsmouth. W styczniu 1938 roku
został przypisany do stacjonującego w San Pedro (Kalifornia) CruDiv
7. W marcu wziął udział w manewrach US Navy pod nazwą Fleet Problem
XIX w rejonie Hawajów. Od wiosny 1939 przebywał na Atlantyku, gdzie
po 1 września znalazł się w składzie patroli neutralności na obszarze
Karaibów. Pod koniec maja 1940 roku, zaraz po upadku Francji, został
skierowany na Azory, skąd przeszedł do Casablanki dla przyjęcia
na pokład ładunki francuskiego złota, które 10 czerwca dostarczył
do Stanów Zjednoczonych. Po krótkim pobycie w stoczni przeszedł
następnie na Karaiby, gdzie ponownie brał udział w patrolach neutralności.
W późniejszych miesiącach ochraniał też brytyjskie konwoje na Atlantyku.
7 grudnia zastał okręt w drodze do Cape Town, skąd niebawem powrócił
do bazy Norfolk. Przez jakiś czas towarzyszył jeszcze wprowadzanemu
właśnie do służby lotniskowcowi USS Hornet, aby 11 marca
przejść Kanał Panamski i już 2 kwietnia wyruszyć z San Francisco
wraz grupą Horneta w ramach operacji bombardowania Tokio
(rajd Dolittle'a). Do Pearl Harbor powrócił 26 maja, czyli tuż przed
bitwą o Midway. Przydzielony do grupy TF16, został w trakcie bitwy
skierowany do wzmocnienia TF17, czyli osłony uszkodzonego USS Yorktowna.
Następnie aż do początku lipca przebywał w stoczni i po serii rejsów
ćwiczebnych trafił z początkiem sierpnia w rejon Guadalcanalu, gdzie
niemal natychmiast wszedł do walki.
|
USS Vincennes w pobliżu Hawajów, 8 lipca
1942
Photograph
80-G-10116 from Naval History & Heritage Command
|
Znajdująca się pod dowództwem brytyjskiego admirała
Victora Crutchleya TF62.3, grupa wsparcia i osłony walczących na
wyspie Guadalcanal oddziałów obejmowała trzy ciężkie krążowniki
typu Astoria:
Astoria,
Quincy i Vincennes, jak i USS Chicago (typu
Northampton) oraz australijskie
HMAS Canberra i HMAS Australia (oba typu County).
Ich uzupełnieniem były lekkie krążowniki USS San Juan i HMAS
Hobart. Była to spora siła, która jednak już w nocy z 8 na
9 sierpnia musiała stawić czoła japońskiemu zespołowi, złożonemu
z pięciu ciężkich i dwóch lekkich krążowników, których załogi reprezentowały
znacznie wyższy poziom wyszkolenia w nocnych starciach. Co więcej,
dzięki elementowi zaskoczenia od pierwszych chwil miały zdecydowaną
przewagę w tej walce. USS Vincennes znajdował się wraz z
dwoma siostrzanymi jednostkami w północnej grupie patrolowej, strzegąc
przejścia między wyspą Florida i wysepką Savo. Zespół japoński,
który wszedł od zachodu na obszar cieśniny przesmykiem między Guadalcanalem
a Savo (ciężko uszkadzając patrolujące tam krążowniki Chicago
i Canberra, z których drugi potem zatonął), skręcił następnie
ku północnej grupie, która nie została jednak uprzedzona w żaden
sposób o pojawieniu się groźnego przeciwnika.
|
Nieprzekazanie tej informacji grupie południowej
przyczyniło się najpewniej do tego co nastąpiło później - największej
porażki US Navy podczas II wojny światowej (i co było też przedmiotem
dochodzenia, w trakcie którego uznano kapitana USS Chicago
winnym poważnych zaniedbań, przez co popełnił on w kwietniu 1943
roku samobójstwo). Idący jako pierwszy z trzech krążowników USS
Vincennes został około 01:55 oświetlony przez reflektory
japońskich okrętów, i chociaż podjęto próby "zgaszenia"
ich ogniem dział, w przeciągu minuty krążownik otrzymał szereg trafień
pociskami 203 mm, które uszkodziły między innymi mostek i mocowania
anten radiowych. Wydany zaraz potem rozkaz zwiększenia prędkości
(dotąd okręt poruszał się w tempie 19,5 węzła) nie dotarł już zapewne
do maszynowni, odnotowano za to kolejne trafienia, między innymi
w hangar lotniczy, który stanął w płomieniach. O 02:00 spróbowano
wykonać unik, aby zejść z linii celowania przeciwnika, co jednak
zakończyło się wejściem w drogę japońskim torpedom (z krążownika
Chokai). Jedna albo dwie z nich trafiły w burtę na wysokości
kotłowni nr 4, całkowicie ją wyłączając. Co gorsza, niecałe pięć
minut później stracono też generatory i obie siłownie. W nieruchomy
cel trafiało coraz więcej pocisków (łącznie doliczono się 85 bezpośrednich
trafień), kadłub zaś zaczął nabierać wyraźnego przechyłu. Zespół
japoński przerwał kontakt i oddalił się o 02:10, pozostawiając za
sobą trzy płonące krążowniki typu Astoria. O 02:30 wydano rozkaz
opuszczenia USS Vincennes przez załogę, dwadzieścia minut
później krążownik przewrócił się przez burtę i zatonął (jako ostatni
z trzech) jakieś dwie mile na wschód od wyspy Savo. Krótka walka
kosztowała życie 332 ludzi z jego załogi.
|
|
l
|
|
Cieśnina Żelaznego Dna (Iron Bottom Sound), zwana
dawniej Sealark Sound albo Savo Sound, znajdująca w archipelagu
Wysp Salomona między wyspami Guadalcanal i Florida, od zachodu zaś
ograniczona wysepką Savo, zyskała swoją nazwę po zaciętych walkach,
jakie toczyły się tam w latach 1942-43. Jej wody pochłonęły wtedy
kilkadziesiąt statków i okrętów, których żelazne kadłuby zaczęły
odchylać wskazówki kompasów. Pierwszy raz została spenetrowana w
sierpniu 1992 roku przez Roberta Ballarda, kolejne badania prowadzili
tam: Paul Allen (2015, 2018) oraz ekipa japońska z Kyushu Institute
of Technology (2017). Jak dotąd zlokalizowano w jej obrębie 27 wraków
okrętów (oraz kilka kolejnych w pobliżu).
|
|
|
l
|
|
Wieża B ze śladem przebicia
Photograph: Navigea, Ltd, MY Octopus 2015
|
Lewoburtowa śruba krążownika
Photograph: Navigea, Ltd, MY Octopus 2015
|
Wrak krążownika USS Vincennes został zlokalizowany
sonarowo 23 stycznia 2015 roku przez wyprawę działającą na obszarze
Cieśniny Żelaznego Dna z pokładu jachtu Octopus, należącego
do Paula Allena. Zaraz następnego dnia dokonano identyfikacji znajdującego
się na głębokości 1025 metrów obiektu z użyciem zdalnie sterowanego
pojazdu. Uzyskany w ten sposób materiał pozwolił na stwierdzenie,
że i ten wrak spoczywa na równej stępce, chociaż wydaje się być
w nieco gorszym stanie, niż wraki Quincy i Astorii.
Być może wiąże się to w jakiejś części z bardziej rozległymi uszkodzeniami,
odniesionymi w trakcie walki. Podobnie jak pozostałe wraki amerykańskich
krążowników w tym rejonie, Vincennes także stracił część
dziobową (do przedniej wieży), oderwaną w trakcie tonięcia. Spoczywa
ona na lewej burcie w odległym o pół mili na południowy zachód polu
szczątków, z kotwicami tkwiącymi wciąż w kluzach. Oderwały się także
wyższe kondygnacje mostku, które opadły na piaszczyste dno w podobnym
oddaleniu od głównej części wraku.
|
Zakończenie rufy z widocznym przebiciem, zapewne
pociskiem przeciwpancernym 203 mm
Photograph: Navigea, Ltd, MY Octopus 2015
|
Dziobowe wieże USS Vincennes wraz z mocno
zniekształconym pokładem dziobowym oraz szczątkami nadbudówek
Photograph: Navigea, Ltd, MY Octopus 2015
|
Wprawdzie identyfikacja wraku miała miejsce
24 stycznia 2015 roku, materiał zdjęciowy z tej operacji został
opublikowany przez załogę RV Petrel (następcę Octopusa)
dopiero 22 stycznia 2019 roku. Wówczas też można było spróbować
dokonać wstępnej oceny stanu szczątków okrętu, które noszą wyraźne
ślady wielu trafień, są też częściowo zniekształcone, zwłaszcza
w części dziobowej (zapewne na skutek zniszczeń implozywnych), niemniej
bogactwo widocznych na fotografiach szczegółów pozwala na wyobrażenie
sobie ostatnich chwil krążownika. Można dostrzec na nich między
innymi jeden z dzwonów okrętowych, spoczywający nieodległym polu
szczątków, zapasową kotwicę wciąż na miejscu (zapewne u postawy
jednej z katapult) czy przechyloną bryłę pomostu bojowego.
|
|
l
|
Opis
bitwy koło wyspy Savo w Wikipedii
Opis okoliczności utraty trzech krążowników typu Astoria: history.navy.mil
Album zdjęć z oględzin wraku przez ekipę Paula Allena w styczniu 2015
roku: FB
Sonarowe ujęcia wraku wykonane przez ekipę Paula Allena w styczniu 2015
roku: FB
|
l |
Copyright © 2019
by Estraven
|