Nachi krótko przed oddaniem do służby w 1928 roku
Picture: World War II Database

Nachi zaczął "pełnić obowiązki" jeszcze przed osiągnięciem gotowości do służby, wysłany 4 grudnia 1928 roku na uroczystość przeglądu floty z okazji wstąpienia na tron cesarza Hirohito. Potem powrócił do stoczni w Kure, którą opuścił ostatecznie z końcem kwietnia. Już w maju cesarz osobiście odwiedził okręt i odbył na jego pokładzie rejs po wodach wewnętrznych archipelagu Wysp Japońskich. W latach 1936-1937 krążownik przeszedł dwie poważne modernizacje. Pod koniec 1941 roku stacjonował w Palau, skąd został skierowany do osłaniania japońskiego lądowania na południowych Filipinach. W styczniu 1942 przeszedł w rejon Holenderskich Indii Wschodnich, biorąc udział w opanowaniu Celebesu. W lutym wziął udział w bitwie na Morzu Jawajskim, w pierwszym jej etapie wspomagając poprzez meldunki ze swojego wodnosamolotu zwiadowczego bliźniaczy krążownik Haguro i przyczyniając się w ten sposób do zatopienia holenderskich krążowników Java i De Ruyeter. 1 marca wziął bezpośredni udział w zatopieniu ciężkiego krążownika HMS Exeter wraz z dwoma towarzyszącymi mu niszczycielami i wyłowił potem 60 rozbitków.

Nachi w porcie Jokosuka w grudniu 1928 roku
Picture: Pinterest

W drugiej połowie marca przeszedł na przegląd do Sasebo, po czym został skierowany na północ, do patrolowania okolic Wysp Kurylskich, a z końcem kwietnia przypisano go do zespołu mającego opanować i utrzymać Aleuty. 26 marca 1943 roku, podczas eskortowania wraz krążownikami Maya, Tama i Abukuma kolejnego konwoju z posiłkami dla garnizonu na wyspie Attu, napotkał zespół US Navy składający się z ciężkiego krążownika USS Salt Lake City, lekkiego USS Richmond i czterech niszczycieli. Doszło do walki, nazwanej później bitwą koło Wysp Komandorskich. Był to jeden z nielicznych podczas drugiej wojny (a zwłaszcza na Pacyfiku) klasycznych bojów manewrowych, toczonych przez cięższe okręty artyleryjskie. Mimo liczebnej przewagi Japończycy nie zdołali odnieść w nim zwycięstwa i konwój zawrócił, chociaż Salt Lake City został poważnie uszkodzony i przejściowo nawet wyłączony z walki. Nachi otrzymał pięć trafień pociskami 203 mm i stracił 14 poległych. Po koniecznych naprawach krążownik powrócił w maju 1943 na Aleuty, tym razem dla ewakuacji garnizonu wyspy Kiska, i był w tym czasie atakowany przez okręt podwodny USS Halibut, jednakże jedyna celna torpeda okazała się być niewybuchem. Potem aż do jesieni 1944 nie brał udziału w żadnych akcjach bojowych, odbywając jedynie niezbędne ćwiczenia i przeglądy, jak i przechodząc kilka pomniejszych modernizacji (między innymi otrzymując radary).

Dopiero w październiku tego roku został skierowany na Filipiny dla przeciwdziałania amerykańskiej inwazji. Przydzielono go do skupionego wokół pancerników Fuso i Yamashiro zespołu kontradmirała Nishimury. Po klęsce poniesionej w cieśninie Surigao, Nachi zderzył się dodatkowo z krążownikiem Mogami i z uszkodzonym dziobem uszedł do Manili dla przeprowadzenia doraźnych napraw (Mogami uległ tymczasem samozatopieniu). Pierwszy raz był tam atakowany przez samoloty 29 października i został trafiony jedną bombą. Drugi, znacznie poważniejszy atak miał miejsce 5 listopada w wykonaniu maszyn z USS Lexington i USS Ticonderoga. Manewrujący w Zatoce Manilskiej (i próbujący ujść na otwarte morze) krążownik otrzymał łącznie 20 trafień bombami, 8 do 9 trafień torpedami i jeszcze 16 niekierowanymi pociskami rakietowymi. Przy drugiej fali ataku stracił dziób (do przedniej wieży), potem doszło do przełamania rufy za ostatnią wieżą. Część dziobowa zatonęła błyskawicznie jako pierwsza, główna część kadłuba kilkanaście minut po niej, ostatnia zniknęła pod powierzchnią rufa. Zginęło 807 osób z załogi, niszczyciele znalazły 220 rozbitków. Cała akcja została bogato udokumentowana z pokładów amerykańskich maszyn, co widać między innymi na zdjęciach poniżej.

Jako pierwsi wrakiem Nachi zainteresowali się nurkowie US Navy, pracujący z pokładu okrętu ratowniczego USS Chanticleer. Gdy Japończycy zostali już wyrzuceni z Manili, od kwietnia do sierpnia 1945 roku wykonano na zlecenie dowództwa Floty Pacyfiku 296 zejść do wraku, wydobywając elementy urządzeń radarowych, książki kodowe, mapy japońskich umocnień na Luzonie i inne dokumenty, które okazały się mieć dużą wartość wywiadowczą. Jak podano w raportach, wrak został odnaleziony na głębokości 31 metrów, ze środkową częścią kadłuba spoczywającą na stępce z przechyłem 45 stopni na prawą burtę. Oderwana część rufowa leżała nieopodal dnem do góry, brakującej części dziobowej nie udało się odszukać. Odnotowano liczne uszkodzenia po trafieniach torpedami jak i obecność wielu szczątków poległych wraz z krążownikiem, który mimo względnie krótkiego czasu zdążył mocno obrosnąć pąklami.

Po zakończeniu prac odstrzelono materiałami wybuchowymi maszty krążownika, aby nie stwarzały zagrożenia dla żeglugi. Informacje o badaniu wraku w czasie wojny są potwierdzone przez różne, w tym oficjalne źródła, ale trudniej powiedzieć, co działo się z nim później. Jak wspomina serwis Combined Fleet, dość szybko pojawiły się urastające do legendy opowieści o mających znajdować się we wraku bogactwach (złoto! złoto!), które mogły ściągnąć na miejsce różny element. W latach siedemdziesiątych doszło zapewne do ponownego zbadania wraku i jego częściowego złomowania (wedle doniesień przez japońską firmę), co mogło mieć jednak przyczynę całkiem prozaiczną - krążownik zatonął w głównym torze wodnym, wiodącym do portu w Manili i w miarę upływu czasu - oraz wzrostu tonażu tankowców i masowców - mógł ponownie stać się przeszkodą nawigacyjną. Przypuszcza się, że w obecnej chwili nie zostało już z niego wiele i podobno (wedle niepotwierdzonych informacji) amatorskie badanie sonarowe miejsca jego spoczynku, które miało zostać przeprowadzone pod koniec lat dziewięćdziesiątych, nie wykazało obecności żadnego większego obiektu na dnie.