USS Atlanta (CL-51) |
l |
|
|
Położenie stępki
22.04.1940
Wodowanie 06.09.1941
W służbie od 24.12.1941
Modernizacje -
Zatopiony 13.11.1942
Typ Atlanta-Oakland, liczba jednostek w typie 8 |
Wyporność
6 826, pełna 8 470 ts
Wymiary d-165,05 s-16 z-8,08 m
Uzbrojenie 16x127, 12x27, 8x20 mm
Pancerz pb 95-28, pp 32 mm
Prędkość maks. 32,5 w
Załoga 673 |
|
l
|
|
USS
Atlanta podczas w pobliżu Rockland w stanie Maine, 26 listopada
1941 roku
Photograph from the Naval History & Heritage Command, #19-N-27299-A
via Wikipedia
|
Lekkie krążowniki typu Atlanta, wraz z wyróżnianym
później podtypem Oakland, obejmującym ostatnie cztery jednostki,
zostały pomyślane jako krążowniki zwiadowcze, jednak świetnie sprawdziły
się w roli jednostek przeciwlotniczych, w czym sporą rolę odegrało
wyposażenie ich w 16 (ostatnie cztery: 12) uniwersalnych dział kalibru
127 mm. Równocześnie jako ostatnie krążowniki US Navy otrzymały
jeszcze wyrzutnie torpedowe i wyrzutnie bomb głębinowych. Mimo to
przez nikłe opancerzenie i ograniczone pole ostrzału dział o kalibrze
pasującym raczej niszczycielom nie nadawały się najlepiej do walki
z innymi, zwłaszcza cięższymi jednostkami nawodnymi. Tylko wojenne
potrzeby sprawiały, że musiały czasem brać udział w podobnych akcjach,
i to w charakterze krążowników, chociaż bardziej przypominały wielkie
niszczyciele z grupy tak zwanych "przewodników flotylli".
Ich zmodyfikowana wersja, typ Juneau, od razu został zaprojektowany
jako krążownik przeciwlotniczy, przez co cechowało go lepsze zrównoważenie
systemów uzbrojenia, inna trochę architektura nadbudówek jak i pominięcie
wszystkiego, byłoby niepotrzebnym ciężarem na pokładzie. Wszystkie
jednostki weszły do służby już w trakcie wojny. Utracono dwie z
nich, USS Atlanta i
USS Juneau, obie podczas walk o Wyspy Salomona (podobnie
zresztą jak trzeci utracony podczas II wojny lekki krążownik US
Navy,
USS Helena). Sześć pozostałych odstawiono kilka lat po wojnie
do rezerwy, przy czym ostatni z nich został posłany na złom w 1971
roku.
|
|
l
|
|
USS
Atlanta w początkowym okresie służby
U.S. Navy photo via World War Photos
|
Pierwszą cechą wyróżniającą w pewien sposób
zwodowany we wrześniu 1941 roku krążownik było to, że jego matką
chrzestną została Margaret Mitchell, związana przez całe życie z
miastem Atlanta autorka Przeminęło z wiatrem. Po wprowadzeniu
do służby w następnym roku odbył najpierw krótki rejs próbny przy
atlantyckim wybrzeżu USA, potem skierował się do Kanału Panamskiego
i dalej na Hawaje, 23 kwietnia 1942 roku docierając do Pearl Harbor.
Niedługo później wziął udział w bitwie o Midway (w TF 16, skupionej
wkoło lotniskowców USS Enterprise i USS Hornet). Skierowany
w lipcu na południowy Pacyfik, udzielał się następnie w bitwie u
wschodnich Wysp Salomona (24 sierpnia), chroniąc lotniskowiec Enterprise
a następnie odholowując na bezpieczny w miarę dystans uszkodzony
krążownik Minneapolis. Wziął też udział w bitwie koło Santa
Cruz, po czym w kolejnych miesiącach skupił się na ochronie dostaw
na Guadalcanal oraz udzielaniu wsparcia artyleryjskiego walczącym
na wyspie oddziałom, 28 października zostając okrętem flagowym TG
64.2 pod dowództwem kontradmirała Normana Scotta. 12 listopada doszło
do kolejnego ataku japońskiego lotnictwa podczas wyładunku transportowców
i USS Atlanta zestrzelił wówczas dwa bombowce typu "Betty",
niemniej krótko później dotarła na pokład informacja o zespole japońskich
okrętów, zbliżających się dla zbombardowania Henderson Field.
|
W
późnych godzinach nocnych doszło do kolejnej bitwy wśród wysp archipelagu
Salomona, nazwanej później pierwszą bitwą pod Guadalcanalem. Po
stronie amerykańskiej wzięły w niej udział krążowniki Atlanta,
San Francisco, Portland, Helena i Juneau,
po japońskiej okręty liniowe Hiei i Kirishima oraz
lekki krążownik Nagara. Walka była krwawa i dość powiedzieć,
że nocna i nader chaotyczna wymiana ognia na krytycznie bliski dystans
zakończyła się ciężkim uszkodzeniem Hiei, który zatonął następnego
dnia. Poważne uszkodzenia odniosły także San Francisco, Portland
i Juneau, pierwszy od ostrzału, dwa pozostałe na skutek ugodzenia
torpedami. Juneau został trafiony w nocy przez niszczyciel
Amatsukaze, za dnia zaś, już podczas opuszczania rejonu Guadalcanalu,
storpedowany ponownie przez okręt podwodny I-26, tym razem z fatalnym
skutkiem. Atlanta także nie miał szczęścia w tej walce. Wprawdzie
z początku ostrzelał skutecznie japoński niszczyciel Akatsuki,
krótko później otrzymał trafienie torpedą w rejonie przedniej maszynowni,
które niemal całkowicie pozbawiło okręt mocy.
|
USS Atlanta podczas pobierania paliwa z USS San Francisco,
16.10.1942
U.S. Navy photo #NH 97807 via Wikipedia
|
Równocześnie, jako jednostka prowadząca linię
krążowników, stał się celem ostrzału dla kilku japońskich jednostek.
Co gorsza, pozbawiony możliwości wykonywania manewrów okręt znalazł
się w pewnej chwili pomiędzy przeciwnikiem a krążownikiem USS San
Francisco, który władował w Atlantę kilka celnych salw.
Spustoszyły one między innymi pomost bojowy (zabijając przy tym
kontradmirała Scotta, autora pierwszego nocnego zwycięstwa US Navy
nad Japończykami u przylądka Eperance, czy dokładniej - na północ
od Savo, i to ledwie miesiąc wcześniej). W tym momencie USS Atlanta
został już całkowicie wyłączony z walki a jego załoga zajęła się
ratowaniem nabierającego z wolna wody okrętu oraz udzielaniem pomocy
rannym, którzy wraz ze świtem zostali jako pierwsi przetransportowani
na ląd. Sam okręt został doholowany bliżej brzegu Guadalcanalu i
około 14:00 dowódca zebrał się ze swoimi oficerami dla oceny sytuacji.
Nie wyglądała ona wesoło i szanse na uratowanie coraz głębiej siedzącego
w wodzie krążownika były nikłe, przez co zdecydowano o jego samozatopieniu.
Po ewakuacji całej załogi założono ładunki wybuchowe, które odpalono
wieczorem. USS Atlanta zatonął o 20:15 tego samego dnia w
miejscu odległym o jakieś pięć kilometrów na zachód od Lunga Point.
|
|
l
|
|
|
Cieśnina Żelaznego Dna (Iron Bottom Sound), zwana
dawniej Sealark Sound albo Savo Sound, znajdująca w archipelagu
Wysp Salomona między wyspami Guadalcanal i Florida, od zachodu zaś
ograniczona wysepką Savo, zyskała swoją nazwę po zaciętych walkach,
jakie toczyły się tam w latach 1942-43. Jej wody pochłonęły wtedy
kilkadziesiąt statków i okrętów, których żelazne kadłuby zaczęły
odchylać wskazówki kompasów. Pierwszy raz została spenetrowana w
sierpniu 1992 roku przez Roberta Ballarda, kolejne badania prowadzili
tam: Paul Allen (2015, 2018) oraz ekipa japońska z Kyushu Institute
of Technology (2017). Jak dotąd zlokalizowano w jej obrębie 27 wraków
okrętów (oraz kilka kolejnych w pobliżu).
|
|
l
|
|
Wrak USS Atlanta leży stosunkowo płytko,
jak na Iron Bottom Sound, bo na głębokości sięgającej 130 metrów
i jest dzięki temu dostępny do swobodnego nurkowania, chociaż należy
do trudniej osiągalnych celów. Spoczywa na lewej burcie przy czym
kadłub jest zasadniczo w całości, tylko samo zakończenie rufy, jak
sugeruje obraz sonarowy, może być odłamane. Pierwszy raz został
zlokalizowany w 1991 roku przez Roberta Ballarda, który rok później
dokonał identyfikacji spoczywającego w podmorskim wąwozie kadłuba
(co utrudniało uzyskanie czystego obrazu sonarowego). W 1995 roku
został po raz pierwszy odwiedzony przez nurków, Kevina Denlaya i
Terrance'a Tysalla, którzy wracali do niego jeszcze kilkukrotnie,
sami i w towarzystwie, aż do 2002 roku. Późniejsze wyprawy były
rzadkie, niemniej w 2011 roku ekipa Global Underwater Explorers
zrealizowała obszerny materiał filmowy z wraku krążownika w ramach
USS Atlanta Project.
|
Ponieważ wrak zalicza się raczej do płytko spoczywających,
jest szczególnie podatny na wpływ środowiska i jego degradacja postępuje
w coraz szybszym tempie. Już około 2003 roku co najmniej część nadbudówek,
w 1992 roku znajdujących się jeszcze na swoim miejscu, odpadła od
kadłuba. Podczas badania przez ekipę Ballarda odnotowano też silny
prąd, który bardzo utrudniał utrzymanie ROV na pozycji i zmusił
do skrócenia czasu eksploracji.
|
|
l
|
|
l |
Copyright © 2018
by Estraven
|