USS Atlanta (CL-51)
l
 
Indeks

Aktualnosci
Capital Ships

Nieco historii
Utracone K

Aboukir
Adm. Graf Spee
Adm. Nachimow
Alb. da Barbiano
Alb. da Giussano
Alm. Oquendo
Amphion
Argyll
Armando Diaz
Ashigara
Astoria
Atlanta
Black Prince
Blas de Lezo
Blücher (1908)
Blücher (1937)
Bremen
Brummer
Canberra
Card. Cisneros
Cassandra
Cezare Rossarol
Charleston
Charybdis
Chokai
Cöln (1909)
Cöln (1916)
Cressy
Cristóbal Colón
Curacoa
Curlew
Czerw. Ukraina
Defence
De Ruyter
Dmitrij Donskoj
Dragon
Drake
Dresden (1907)
Dresden (1917)
Durban
Edinburgh
Elbing
Emden
Exeter
Falmouth
Frankfurt
Frauenlob
Friedrich Carl
Furutaka
G. d. Bande Nere
Gius. Garibaldi
Haguro
Hampshire
Helena
Hermes
Hogue
Houston
Huron
Indianapolis
Infanta M. Teresa
Java
Jingyuan
Jintsu
Juneau
Kaiser Joseph I
Karlsruhe
Kinu
Kléber
Komintern
Königsberg
Krasnyj Kawkaz
Kuma
Kumano
Ladoga
Maine
Mainz
Manchester
Maya
Midilli
Mogami
München
Nachi
Neptune
Northampton
Nürnberg (1916)
Pallada
Pathfinder
Penguin
Perth
Pioneer
Prinz Adalbert
Prinz Eugen
Quincy
Raleigh
Rochester
Rostock
Sakawa
San Diego
Scharnhorst
Schurz
Strasbourg II
Sydney
Thames
Undine
Vincennes
Vizcaya
Warrior
Wiesbaden
Wilkes-Barre
Zenta
Zhiyuan

Położenie stępki 22.04.1940
Wodowanie 06.09.1941
W służbie od 24.12.1941
Modernizacje -
Zatopiony 13.11.1942
Typ Atlanta-Oakland, liczba jednostek w typie 8
Wyporność 6 826, pełna 8 470 ts
Wymiary d-165,05 s-16 z-8,08 m
Uzbrojenie 16x127, 12x27, 8x20 mm
Pancerz pb 95-28, pp 32 mm
Prędkość maks. 32,5 w
Załoga 673

l

USS Atlanta podczas w pobliżu Rockland w stanie Maine, 26 listopada 1941 roku
Photograph from the Naval History & Heritage Command, #19-N-27299-A via Wikipedia
Lekkie krążowniki typu Atlanta, wraz z wyróżnianym później podtypem Oakland, obejmującym ostatnie cztery jednostki, zostały pomyślane jako krążowniki zwiadowcze, jednak świetnie sprawdziły się w roli jednostek przeciwlotniczych, w czym sporą rolę odegrało wyposażenie ich w 16 (ostatnie cztery: 12) uniwersalnych dział kalibru 127 mm. Równocześnie jako ostatnie krążowniki US Navy otrzymały jeszcze wyrzutnie torpedowe i wyrzutnie bomb głębinowych. Mimo to przez nikłe opancerzenie i ograniczone pole ostrzału dział o kalibrze pasującym raczej niszczycielom nie nadawały się najlepiej do walki z innymi, zwłaszcza cięższymi jednostkami nawodnymi. Tylko wojenne potrzeby sprawiały, że musiały czasem brać udział w podobnych akcjach, i to w charakterze krążowników, chociaż bardziej przypominały wielkie niszczyciele z grupy tak zwanych "przewodników flotylli". Ich zmodyfikowana wersja, typ Juneau, od razu został zaprojektowany jako krążownik przeciwlotniczy, przez co cechowało go lepsze zrównoważenie systemów uzbrojenia, inna trochę architektura nadbudówek jak i pominięcie wszystkiego, byłoby niepotrzebnym ciężarem na pokładzie. Wszystkie jednostki weszły do służby już w trakcie wojny. Utracono dwie z nich, USS Atlanta i USS Juneau, obie podczas walk o Wyspy Salomona (podobnie zresztą jak trzeci utracony podczas II wojny lekki krążownik US Navy, USS Helena). Sześć pozostałych odstawiono kilka lat po wojnie do rezerwy, przy czym ostatni z nich został posłany na złom w 1971 roku.
l

USS Atlanta w początkowym okresie służby
U.S. Navy photo via World War Photos
Pierwszą cechą wyróżniającą w pewien sposób zwodowany we wrześniu 1941 roku krążownik było to, że jego matką chrzestną została Margaret Mitchell, związana przez całe życie z miastem Atlanta autorka Przeminęło z wiatrem. Po wprowadzeniu do służby w następnym roku odbył najpierw krótki rejs próbny przy atlantyckim wybrzeżu USA, potem skierował się do Kanału Panamskiego i dalej na Hawaje, 23 kwietnia 1942 roku docierając do Pearl Harbor. Niedługo później wziął udział w bitwie o Midway (w TF 16, skupionej wkoło lotniskowców USS Enterprise i USS Hornet). Skierowany w lipcu na południowy Pacyfik, udzielał się następnie w bitwie u wschodnich Wysp Salomona (24 sierpnia), chroniąc lotniskowiec Enterprise a następnie odholowując na bezpieczny w miarę dystans uszkodzony krążownik Minneapolis. Wziął też udział w bitwie koło Santa Cruz, po czym w kolejnych miesiącach skupił się na ochronie dostaw na Guadalcanal oraz udzielaniu wsparcia artyleryjskiego walczącym na wyspie oddziałom, 28 października zostając okrętem flagowym TG 64.2 pod dowództwem kontradmirała Normana Scotta. 12 listopada doszło do kolejnego ataku japońskiego lotnictwa podczas wyładunku transportowców i USS Atlanta zestrzelił wówczas dwa bombowce typu "Betty", niemniej krótko później dotarła na pokład informacja o zespole japońskich okrętów, zbliżających się dla zbombardowania Henderson Field.
W późnych godzinach nocnych doszło do kolejnej bitwy wśród wysp archipelagu Salomona, nazwanej później pierwszą bitwą pod Guadalcanalem. Po stronie amerykańskiej wzięły w niej udział krążowniki Atlanta, San Francisco, Portland, Helena i Juneau, po japońskiej okręty liniowe Hiei i Kirishima oraz lekki krążownik Nagara. Walka była krwawa i dość powiedzieć, że nocna i nader chaotyczna wymiana ognia na krytycznie bliski dystans zakończyła się ciężkim uszkodzeniem Hiei, który zatonął następnego dnia. Poważne uszkodzenia odniosły także San Francisco, Portland i Juneau, pierwszy od ostrzału, dwa pozostałe na skutek ugodzenia torpedami. Juneau został trafiony w nocy przez niszczyciel Amatsukaze, za dnia zaś, już podczas opuszczania rejonu Guadalcanalu, storpedowany ponownie przez okręt podwodny I-26, tym razem z fatalnym skutkiem. Atlanta także nie miał szczęścia w tej walce. Wprawdzie z początku ostrzelał skutecznie japoński niszczyciel Akatsuki, krótko później otrzymał trafienie torpedą w rejonie przedniej maszynowni, które niemal całkowicie pozbawiło okręt mocy.

USS Atlanta podczas pobierania paliwa z USS San Francisco, 16.10.1942
U.S. Navy photo #NH 97807 via Wikipedia
Równocześnie, jako jednostka prowadząca linię krążowników, stał się celem ostrzału dla kilku japońskich jednostek. Co gorsza, pozbawiony możliwości wykonywania manewrów okręt znalazł się w pewnej chwili pomiędzy przeciwnikiem a krążownikiem USS San Francisco, który władował w Atlantę kilka celnych salw. Spustoszyły one między innymi pomost bojowy (zabijając przy tym kontradmirała Scotta, autora pierwszego nocnego zwycięstwa US Navy nad Japończykami u przylądka Eperance, czy dokładniej - na północ od Savo, i to ledwie miesiąc wcześniej). W tym momencie USS Atlanta został już całkowicie wyłączony z walki a jego załoga zajęła się ratowaniem nabierającego z wolna wody okrętu oraz udzielaniem pomocy rannym, którzy wraz ze świtem zostali jako pierwsi przetransportowani na ląd. Sam okręt został doholowany bliżej brzegu Guadalcanalu i około 14:00 dowódca zebrał się ze swoimi oficerami dla oceny sytuacji. Nie wyglądała ona wesoło i szanse na uratowanie coraz głębiej siedzącego w wodzie krążownika były nikłe, przez co zdecydowano o jego samozatopieniu. Po ewakuacji całej załogi założono ładunki wybuchowe, które odpalono wieczorem. USS Atlanta zatonął o 20:15 tego samego dnia w miejscu odległym o jakieś pięć kilometrów na zachód od Lunga Point.
l
Cieśnina Żelaznego Dna (Iron Bottom Sound), zwana dawniej Sealark Sound albo Savo Sound, znajdująca w archipelagu Wysp Salomona między wyspami Guadalcanal i Florida, od zachodu zaś ograniczona wysepką Savo, zyskała swoją nazwę po zaciętych walkach, jakie toczyły się tam w latach 1942-43. Jej wody pochłonęły wtedy kilkadziesiąt statków i okrętów, których żelazne kadłuby zaczęły odchylać wskazówki kompasów. Pierwszy raz została spenetrowana w sierpniu 1992 roku przez Roberta Ballarda, kolejne badania prowadzili tam: Paul Allen (2015, 2018) oraz ekipa japońska z Kyushu Institute of Technology (2017). Jak dotąd zlokalizowano w jej obrębie 27 wraków okrętów (oraz kilka kolejnych w pobliżu).
l
Wrak USS Atlanta leży stosunkowo płytko, jak na Iron Bottom Sound, bo na głębokości sięgającej 130 metrów i jest dzięki temu dostępny do swobodnego nurkowania, chociaż należy do trudniej osiągalnych celów. Spoczywa na lewej burcie przy czym kadłub jest zasadniczo w całości, tylko samo zakończenie rufy, jak sugeruje obraz sonarowy, może być odłamane. Pierwszy raz został zlokalizowany w 1991 roku przez Roberta Ballarda, który rok później dokonał identyfikacji spoczywającego w podmorskim wąwozie kadłuba (co utrudniało uzyskanie czystego obrazu sonarowego). W 1995 roku został po raz pierwszy odwiedzony przez nurków, Kevina Denlaya i Terrance'a Tysalla, którzy wracali do niego jeszcze kilkukrotnie, sami i w towarzystwie, aż do 2002 roku. Późniejsze wyprawy były rzadkie, niemniej w 2011 roku ekipa Global Underwater Explorers zrealizowała obszerny materiał filmowy z wraku krążownika w ramach USS Atlanta Project.

Prawoburtowe stanowisko sprzężonych działek 20 mm
Picture: GUE USS Atlanta Project

Prawoburtowa śruba USS Atlanta
Picture: GUE USS Atlanta Project
Ponieważ wrak zalicza się raczej do płytko spoczywających, jest szczególnie podatny na wpływ środowiska i jego degradacja postępuje w coraz szybszym tempie. Już około 2003 roku co najmniej część nadbudówek, w 1992 roku znajdujących się jeszcze na swoim miejscu, odpadła od kadłuba. Podczas badania przez ekipę Ballarda odnotowano też silny prąd, który bardzo utrudniał utrzymanie ROV na pozycji i zmusił do skrócenia czasu eksploracji.
l
USS Atlanta w NavSource Naval History
Strona USS Atlanta Project
Film z nurkowania do wraku Atlanty: Vimeo
Skrócona wersja filmu Return to Atlanta You Tube
l
Copyright © 2018 by Estraven