Krasnyj Kawkaz (1916)
l
 
Indeks

Aktualnosci
Capital Ships

Nieco historii
Utracone K

Aboukir
Adm. Graf Spee
Adm. Nachimow
Alb. da Barbiano
Alb. da Giussano
Alm. Oquendo
Amphion
Argyll
Armando Diaz
Ashigara
Astoria
Atlanta
Black Prince
Blas de Lezo
Blücher (1908)
Blücher (1937)
Bremen
Brummer
Canberra
Card. Cisneros
Cassandra
Cezare Rossarol
Charleston
Charybdis
Chokai
Cöln (1909)
Cöln (1916)
Cressy
Cristóbal Colón
Curacoa
Curlew
Czerw. Ukraina
Defence
De Ruyter
Dmitrij Donskoj
Dragon
Drake
Dresden (1907)
Dresden (1917)
Durban
Edinburgh
Elbing
Emden
Exeter
Falmouth
Frankfurt
Frauenlob
Friedrich Carl
Furutaka
G. d. Bande Nere
Gius. Garibaldi
Haguro
Hampshire
Helena
Hermes
Hogue
Houston
Huron
Indianapolis
Infanta M. Teresa
Java
Jingyuan
Jintsu
Juneau
Kaiser Joseph I
Karlsruhe
Kinu
Kléber
Komintern
Königsberg
Krasnyj Kawkaz
Kuma
Kumano
Ladoga
Maine
Mainz
Manchester
Maya
Midilli
Mogami
München
Nachi
Neptune
Northampton
Nürnberg (1916)
Pallada
Pathfinder
Penguin
Perth
Pioneer
Prinz Adalbert
Prinz Eugen
Quincy
Raleigh
Rochester
Rostock
Sakawa
San Diego
Scharnhorst
Schurz
Strasbourg II
Sydney
Thames
Undine
Vincennes
Vizcaya
Warrior
Wiesbaden
Wilkes-Barre
Zenta
Zhiyuan

Położenie stępki 31.10.1913
Wodowanie 21.06.1916
W służbie od 25.01.1932
Modernizacje 1940
Zatopiony 21.11.1952
Typ Admirał Nachimow, liczba jednostek w typie 4 (uk. 2)

Wyporność 7 560, pełna 9 030 ts
Wymiary d-169,5 s-15,7 z-6,6 m
Uzbrojenie 4x180, 8x100, 4x45 mm
Pancerz pb 76-25, pp 40-20 mm

Prędkość maks. 29 w
Załoga 878


l

Krążownik Krasnyj Kawkaz w latach trzydziestych
Picture: Wikimedia
Gdy z końcem pierwszego dziesięciolecia XX wieku krążowniki pancernopokładowe zaczęły odchodzić do lamusa na rzecz koncepcji szybkiego i lekko opancerzonego krążownika, napędzanego już nie maszyną parową a turbinami, Rosja także zaczęła planować budowę podobnych okrętów. Do 1913 roku zatwierdzono i rozpoczęto budowę ośmiu lekkich krążowników, ujętych w dwóch mocno pokrewnych typach, przy czym cztery miały służyć we Flocie Bałtyckiej, cztery we Flocie Czarnomorskiej. Pierwszym był typ Swietłana (przeznaczony na Bałtyk), drugim czarnomorski Admirał Nachimow. Wyszło jednak inaczej. Wszystko, co działo się w kolejnych latach, czyli I wojna światowa, a w Rosji także rewolucja, wojna domowa i działania interwentów sprawiło, że w czasach carskich żaden z tych okrętów nie został ukończony. Do tematu powrócono dopiero w okresie władzy radzieckiej, a i to nie od razu i jedynie w ograniczonym wymiarze. Z typu Swietłana ukończono tylko jeden okręt, wprowadzony do służby dopiero w 1928 roku jako Krasnyj Krym. Z pozostałych trzech jednostek dwie przebudowano na zbiornikowce, jedna zaś, Woroszyłow (ex Admirał Butakow), zwodowana już w 1916 roku, w ogóle nie została ukończona. Jej służący za falochron u ujścia Newy kadłub zezłomowano w 1952 roku.

Cztery czarnomorskie jednostki miały nieco więcej szczęścia, gdyż aż dwie z nich trafiły ostatecznie do służby. Oprócz Admirała Łazariewa, przemianowanego na Krasnyj Kawkaz, ukończono także krążownik Admirał Nachimow, który otrzymał nową nazwę Czerwona Ukraina. Ukończony został według oryginalnych planów, wchodząc ostatecznie do służby w 1927 roku. Chociaż przestarzały z racji archaicznego projektu, i tak okazał się wówczas najnowocześniejszą jednostką Floty Czarnomorskiej. Zatopiony przy nabrzeżu podczas bombardowania w 1941 roku, posłużył później za źródło uzbrojenia, wykorzystanego głównie przy obronie Sewastopola, jak i części przydatnych jego półbliźniakowi (objęło to między innymi śrubę napędową oraz dwa stanowiska dział 100 mm). W 1952 roku został osadzony na mieliźnie jako cel i spoczywa tam do dzisiaj. Kadłuby pozostałych dwóch okrętów (Admirał Korniłow i Admirał Istomin) zostały pocięte na złom w latach 1922-27.


Krążownik Krasnyj Kawkaz w latach trzydziestych
Picture: Wikimedia
l


Krążownik Krasnyj Kawkaz
Picture: Wikimedia

Losy krążownika Admirał Łazariew były podobne, jak jego rodzeństwa. Budowa, jakkolwiek z początku przebiegała sprawnie, wraz z wybuchem I wojny światowej zaczęła spowalniać, co wiązało się w pierwszym rzędzie z niemożnością uzyskania części zespołu napędowego, które miały zostać zaimportowane z Wielkiej Brytanii. Zwodowany z niejakimi problemami kadłub (który zaciął się był na pochylni), musiał czekać następnie ponad piętnaście lat, zanim pojawiła się realna szansa na ukończenie okrętu. W tym czasie zmieniał kilka razy właścicieli, wśród których byli i Niemcy, i Biali i władze Ukrainy, które formalnie wcieliły nawet kadłub do swojej floty, nadając mu nazwę Hetman Petro Doroszenko.


Krążownik Krasnyj Kawkaz krótko po wprowadzeniu do służby
Picture: Wikimedia

Szczęśliwie nieukończony krążownik przetrwał bez szwanku wszystkie wojenne, okołowojenne i rewolucyjne zawirowania, trafiając ostatecznie w ręce władzy radzieckiej, która w 1924 roku zdecydowała, że budowa okrętu będzie kontynuowana (i wtedy też zmieniono mu nazwę na Krasnyj Kawkaz). Tyle, że w tym przypadku postanowiono dokonać szeregu zmian w projekcie. Prace i spory nad kształtem owych zmian trwały do 1927 roku. Zasadnicze znaczenie miało wśród nich zwiększenie kalibru dział artylerii głównej, jednak wczesne propozycje, iżby zamiast armat 100 mm wyposażyć okręt 5 nowych dział 180 mm albo 8 dział 203 mm (zdjętych te starych jednostek Floty Bałtyckiej) w dwudziałowych wieżach, zostały odrzucone jako nazbyt obciążające kadłub, zaprojektowany jednak dla lekkiego krążownika i wymagający w takim razie solidnego wzmocnienia.
Ostateczny projekt, bez drogiego przerabiania kadłuba, przewidywał cztery działa kalibru 180 mm oraz rezygnację z dział kazamatowych i burtowych 130 mm na rzecz dział 100 mm. Prace rozpoczęto w kwietniu 1927 od wprowadzenia kadłuba do doku i oczyszczenia go z rdzy. Termin ukończenia okrętu był później parę razy przesuwany, ale w styczniu 1932 roku krążownik wszedł w końcu do służby jako ostatni okręt z czasów carskich, dokończony w okresie Związku Radzieckiego. Dodatkowo należy wspomnieć, że jakkolwiek we flocie radzieckiej pozostał do końca lekkim krążownikiem, formalnie zmienił grupę przynależności i od 1930 roku był międzynarodowo zaliczany do ciężkich krążowników z racji posiadania dział kalibru większego, niż 152 mm. Tak jest też zazwyczaj traktowany we współczesnych źródłach. Ledwie kilka miesięcy po wejściu w skład floty Krasnyj Kawkaz zderzył się z krążownikiem Komintern, co wymusiło powrót do stoczni. Do wybuchu wojny odbył jeden rejs wizytowy po Morzu Śródziemnym, zaś od chwili włączenia się ZSRR do konfliktu, wykonywał zadania minowe, transportowe i wspierające, wspomagając swoją artylerią wojska lądowe, między innymi podczas operacji kerczeńsko-teodozyjskiej (próby odbicia Krymu). Wówczas dał też znać o sobie problem związany z małą żywotnością dział kalibru 180 mm, które wiosną 1943 roku całkiem przestały nadawać się do użytku.


Krążownik Krasnyj Kawkaz
Picture: KafaNews

Wcześniej, wiosną i latem 1942 roku, okręt musiał przejść remont po uszkodzeniach odniesionych na skutek bombardowania w Teodozji, i wtedy to wzmocniono jego uzbrojenie działami pozyskanymi z półbliźniaka. Po powrocie do służby brał udział w walkach tylko do lata 1943. Po wojnie przeszedł jeszcze jeden remont podstawowych systemów, po czym w 1947 został przemianowany na okręt szkolny. Pełnił tę funkcję przez dwa lata, w 1949 pozbawiony ostatecznie uzbrojenia i wycofany ze służby jako "okręt doświadczalny" w składzie Brygady Okrętów Doświadczalnych, stacjonującej w Teodozji. W praktyce oznaczało to między innymi przeznaczenie do doświadczeń z nowymi typami uzbrojenia. W listopadzie 1952 krążownik wyszedł o własnych siłach w morze, stopując kilkadziesiąt kilometrów od Teodozji, gdzie po zdjęciu załogi został zatopiony pociskiem przeciwokrętowym, wyniesionym przez ciężki bombowiec Tu-4K. Zastosowano przy tym pocisk skrzydlaty typu KS-1 Kometa, oparty w dużym stopniu na konstrukcji myśliwca MiG-15 i napędzany silnikiem turboodrzutowym. Jak podano w relacjach, jeden taki pocisk trafił okręt między kominami, i chociaż w pierwszej chwili wydawało się, że nic z tego nie wyniknie, dwanaście minut później krążownik ostatecznie zatonął.
l


Sonogram spoczywającego na lewej burcie wraku krążownika Krasnyj Kawkaz, widok od części dennej
Picture: CPI via tsushima.su

Najstarsza wzmianka o próbie odszukania wraku krążownika pochodzi z 2004 roku, kiedy miała miejsce wyprawa na pokładzie jednostki Friegat. Jej załoga zlokalizowana sonarowo w rejonie przylądka Opuk duży obiekt na głębokości 50-70 metrów, przy czym podane współrzędne sugerowały miejsce odległe około 10 kilometrów od brzegu. Drugie podejście miało miejsce w 2015 roku, tym razem w wykonaniu Centrum Badań Podwodnych, przynależnego do Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. W lipcu tego samego roku przedstawiono sonogramy znaleziska wraz z informacją, że wrak znajduje się na średniej głębokości 53 metrów (z maksymalnym wzniesieniem ponad poziom dna na 10 metrów), przy czym kadłub pozostał w całości i spoczywa na lewej burcie raczej bliżej przylądka Czauda, odległego o 30 km od przylądka Opuk (co jest jednak bardzo bliskie wcześniej wspomnianej pozycji). Niezależnie od tego w Teodozji znajduje się od 1975 roku, jako element pomnika przy ulicy Gorkiego, kotwica krążownika Krasnyj Kawkaz, utracona przez okręt przy brzegu podczas operacji kerczeńsko-teodozyjskiej w grudniu 1941, po latach odszukana i podniesiona z dna.

Sonogram wraku krążownika Krasnyj Kawkaz
Picture: CPI via tsushima.su
l
Krążownik Krasnyj Kawkaz w Wikipedii
Informacja o poszukiwaniach wraku w 2004 roku: Forum Tetis
Zapowiedź wyprawy Centrum Poszukiwań Podwodnych w 2015 roku: KafaNews
Informacja o wynikach owej wyprawy i lokalizacji wraku krążownika Krasnyj Kawkaz: Tsushima Forum
l
Copyright © 2020 by Estraven