| Położenie stępki
08.1865 Wodowanie 22.10.1869 W służbie od 1878 Modernizacje 1909-11 Zatopiony 15.08.1915 Typ Minin, liczba jednostek w typie 1 |
Wyporność 5
940, pełna 6 234 ts |
 Fregata pancerna (krążownik pancerny) Minin już w drugim wcieleniu, po wymianie kotłów Picture: Wikimedia |
|
Minin pochodzi z czasu, gdy krążowniki
nie były jeszcze powszechnie wyróżnianą klasą. Swój żywot zaczął
jako fregata pancerna (i dzisiaj nadal bywa tak określany) i dopiero
w 1892 roku został sklasyfikowany jako krążownik pierwszej klasy,
co w praktyce przypisywało go do grupy krążowników pancernych. Wyposażony
zarówno w maszynę parową, jak i w żagle, był reprezentantem jednostek
powstałych w trwającym kilkadziesiąt lat okresie przejściowym pomiędzy
dwoma technologicznymi epokami. Zbudowany został według krajowego
projektu w stoczni w St. Petersburgu i wedle pierwotnych założeń
miał być drugą jednostką typu Kniaź Pożarskij, oryginalnie trzymasztowej
fregaty pancernej o żelaznym kadłubie.
|
|
Pierwsza jednostka typu nie wzbudziła wszakże zachwytu Admiralicji jako odstająca mocno od tego, z czym eksperymentowano wówczas w innych flotach. Zdecydowano się więc na zmianę projektu Minina. Wyszło jednak tak sobie, gdyż za wzór wybrano budowany wówczas w Wielkiej Brytanii wieżowy okręt pancerny HMS Captain, będący produktem nie tyle rzetelnej wiedzy inżynierskiej, co domysłów i pobożnych życzeń. Zemściło się to srodze, gdy źle wyważony Captain po prostu przewrócił się podczas większego sztormu i zatonął. Minin był już wówczas zwodowany, niemniej czym prędzej ponownie przerobiono projekt, rezygnując z niskiej burty i dwóch wież artyleryjskich (z łącznie czterema działami kalibru 279 mm) na rzecz jak najbardziej tradycyjnych kazamatów. Całość uzupełniał pancerz burtowy, wykonany jeszcze z kutego żelaza, niemniej do ochrony pokładu użyto już stali. Wszystkie zmiany i konieczność przebudowy tego, co było już prawie gotowe wydłużyły budowę okrętu o jakieś siedem lat. |
|
Tym samym, gdy mowa o latach budowy, Minin
był w zasadzie pierwszą taką jednostką pancerną carskiej floty,
gdyż oficjalnie lokowane na pierwszym miejscu fregaty półpancerne
typu Gienierał Admirał, chociaż zaczęły wchodzić do służby minimalnie
wcześniej, były projektem już późniejszym, z położeniem stępki obu
z nich w 1870 (gdy Minin był już na wodzie). Ogólny wzorzec
fregat, a potem krążowników pancernych, który reprezentowały sobą
wspomniane jednostki, był kontynuowany we flocie carskiej jeszcze
przez blisko dwadzieścia lat, obejmując takie okręty, jak
Dmitrij Donskoj (1883) czy
Admirał Nachimow (1885). Dopiero w połowie lat dziewięćdziesiątych
pojawiły się tam pierwsze projekty z założenia wykluczające użycie
żagli. Minin zaś tak czy siak zachował dwa maszty z wantami
do końca swej kariery. |
|
|
|
Pierwsze lata służby Minin spędził na
podróżach, które objęły porty Morza Śródziemnego, Karaibów, Oceanu
Indyjskiego i Dalekiego Wschodu. Jedną z ostatnich takich wizyt
złożył w Breście, ale po 1892 roku nie opuścił już Bałtyku. Wcześniej,
w 1889 roku otrzymał nowe kotły (co spowodowało wymianę jednego
dużego komina na dwa mniejsze), zaś w 1898 wymieniono mu również
maszynę na pochodzącą z parowca Opyt (wcześniej mocno nieudanego
czarnomorskiego carskiego jachtu Liwania). Wtedy też zastąpiono
stare maszty nowymi, o lżejszej konstrukcji, ograniczono pojemność
zasobni bunkrowych, zwiększono za to pojemność przestrzeni kabinowej
i inaczej trochę ustawiono uzbrojenie.
|
|
|
Zmiany te wiązały się z przemianowaniem
okrętu na krążownik szkolny, niemniej w 1906 roku coraz bardziej
przestarzały okręt stracił miano krążownika pierwszej klasy, zaś
dwa lata później przestał też pełnić funkcję jednostki szkolnej,
wykorzystywany jako pływający magazyn min morskich. W 1909 zmieniono
mu nazwę na Ładoga, w 1912 przebudowując ostatecznie na stawiacz
min. W ramach tej przebudowy zdjęto większość uzbrojenia, ograniczając
je do czterech dział kalibru 47 mm, niemniej jako stawiacz min Ładoga
była wówczas rekordzistą, mogąc zabrać ich na dawnym pokładzie bateryjnym
aż 1080. Zewnętrzne różnicy objęły usunięcie głównego (czyli środkowego)
masztu i oraz przywrócenie jednego tylko komina (co wiązało się
z ponowną wymianą kotłów). Podczas I wojny światowej okręt stacjonował
w porcie fortu na wysuniętej w morze wysepce Örö i stamtąd wychodził
na akcje, obejmujące stawianie zagród minowych w centralnej części
Zatoki Fińskiej.
|
|
Ostatnią z tych akcji było postawienie kolejnych
540 min kontaktowych w przypisanym rejonie. Wracając po akcji Ładoga
sama natrafiła na minę, postawioną wcześniej przez niemiecki okręt
podwodny UC-4, która wybuchła przy lewej burcie w części
dziobowej. Kadłub nie poddał się od razu, spróbowano więc odholować
tonący okręt poza prowadzący do niedalekiej już fortecy Örö tor
wodny (na którym rzecz się zdarzyła). W sumie nawet się to udało,
chociaż napływająca woda spowodowała w pewnej chwili wybuch kotłów,
po którym Ładoga szybko poszła na dno ze stratą pięciu ludzi
z załogi.
|
|
Według dostępnych danych wrak Ładogi został odszukany po raz pierwszy w latach dwudziestych przez nurków fińskiej marynarki wojennej. Wydobyto wówczas z niego dwa działa kalibru 47 mm, karabiny maszynowe i inne jeszcze obiekty. Jedno z dział trafiło po remoncie na pokład patrolowca VMV 17 (straconego w 1944 roku), drugie dotrwało na stanie armii do połowy lat siedemdziesiątych. Ponowna lokalizacja wraku (tym razem sonarowa) miała miejsce w 1975 roku. Latem 1976 nurkowie z klubu Marlin w Turku zorganizowali wyprawę dla identyfikacji obiektu, co okazało się nietrudne dzięki szybkiemu odszukaniu wciąż zachowanych na rufie liter z brązu, tworzących nazwę okrętu. Jak podano, w tamtym czasie oba maszty były jeszcze na miejscu, podobnie jak i pomost z reflektorem. Dość szybko rozpoczęto wydobywanie z wraku różnych obiektów, jak telegraf maszynowy czy sekstant, ale znalazły się w tym zbiorze także stare płyty na 78 obrotów, butelki octu i słoiki z przetworami. |
|
Niedaleko od głównego wraku natrafiono ponadto
na barkas parowy, który zidentyfikowano jako należący kiedyś do
Ładogi (i być może użyty podczas próby odholowania okrętu).
Nie był on jednak ruszany ze względu na kiepski stan. Poza tym jednak
eksploracja szczątków byłego krążownika trwała w najlepsze wiele
lat. Część z wydobytych przedmiotów trafiła do muzeów, jak szafka
kompasu czy kotwica oraz jedno z pozostałych jeszcze dział z dziobowej
części okrętu, niemniej coraz częstsze "kolekcjonerskie"
wizyty innych jeszcze nurków, poza wysyłanymi przez marynarkę wojenną,
stały się powodem wydania w pewnej chwili zakazu schodzenia do wraku
Ładogi, który zdjęto (na stałe lub czasowo) w 2006 roku.
|
|
|
|
Wrak Ładogi spoczywa na równej stępce
głębokości 40 metrów (zaś wspomniany barkas parowy na głębokości
45 metrów) i wedle wszelkich informacji wygląda na świetnie zachowany.
Niezależnie od działalności "wydobywczej" upływ czasu
daje oczywiście o sobie znać (oba maszty padły już od lat siedemdziesiątych),
niemniej zimna i słabo natleniona woda Bałtyku zdecydowanie spowalnia
ten proces. Wrak jest mało obrośnięty, większość drewnianych elementów
konstrukcji i wyposażenia nadal znajduje się w rozpoznawalnym kształcie
na swoich miejscach, zaś elementy metalowe nie noszą niemal śladów
korozji. Z tego, co wiadomo, nie miała jak dotąd miejsca eksploracja
dolnych pokładów ani przestrzeni maszynowych, które nadal mogą być
wręcz w idealnym stanie - na podobieństwo perfekcyjnych kapsuł czasu.
|
|
|
Minin / Ładoga w serwisie Navypedia
O wraku Ładogi na stronie Hylyt.net
Fregaty pancerne Minin i Pożarskij: Wikireading.ru
Zdjęcia z wraku krążownika: Snorkkeli.net
Ładoga w serwisie Wrecksite
Film z zejścia do wraku (2013): You Tube
Film z zejścia do wraku (2014): You Tube
Inne nagranie z wraku (2014): Vimeo