HMAS Penguin (1902)
l
 
Indeks

Aktualnosci
Capital Ships

Nieco historii
Utracone K

Aboukir
Adm. Graf Spee
Adm. Nachimow
Alb. da Barbiano
Alb. da Giussano
Alm. Oquendo
Amphion
Argyll
Armando Diaz
Ashigara
Astoria
Atlanta
Black Prince
Blas de Lezo
Blücher (1908)
Blücher (1937)
Bremen
Brummer
Canberra
Card. Cisneros
Cassandra
Cezare Rossarol
Charleston
Charybdis
Chokai
Cöln (1909)
Cöln (1916)
Cressy
Cristóbal Colón
Curacoa
Curlew
Czerw. Ukraina
Defence
De Ruyter
Dmitrij Donskoj
Dragon
Drake
Dresden (1907)
Dresden (1917)
Durban
Edinburgh
Elbing
Emden
Exeter
Falmouth
Frankfurt
Frauenlob
Friedrich Carl
Furutaka
G. d. Bande Nere
Gius. Garibaldi
Haguro
Hampshire
Helena
Hermes
Hogue
Houston
Huron
Indianapolis
Infanta M. Teresa
Java
Jingyuan
Jintsu
Juneau
Kaiser Joseph I
Karlsruhe
Kinu
Kléber
Komintern
Königsberg
Krasnyj Kawkaz
Kuma
Kumano
Ladoga
Maine
Mainz
Manchester
Maya
Midilli
Mogami
München
Nachi
Neptune
Northampton
Nürnberg (1916)
Pallada
Pathfinder
Penguin
Perth
Pioneer
Prinz Adalbert
Prinz Eugen
Quincy
Raleigh
Rochester
Rostock
Sakawa
San Diego
Scharnhorst
Schurz
Strasbourg II
Sydney
Thames
Undine
Vincennes
Vizcaya
Warrior
Wiesbaden
Wilkes-Barre
Zenta
Zhiyuan

Położenie stępki 28.01.1901
Wodowanie 18.06.1902
W służbie od 21.11.1905, w RAN - 1.07.1912
Modernizacje 1923
Zatopiony 4.09.1932
Typ Challenger, liczba jednostek w typie 2
Wyporność 5 970 ts
Wymiary d-114,65 s-17,2 z-6,48 m
Uzbrojenie 11x152, 9x76, 6x47 mm
Pancerz pp 76-38 mm
Prędkość maks. 21 w
Załoga 475, w RAN - 295

l

HMAS Encounter
Picture: Royal Australian Navy
Dwie jednostki typu Challenger były niemal identyczne z poprzednim typem Highflyer i różniły się od niego zasadniczo tylko silniejszymi maszynami, były też od nich minimalnie większe. Okazały się jednymi z ostatnich krążowników pancernopokładowych, zbudowanych dla Royal Navy (i ostatnimi, takimi właśnie, krążownikami drugiej klasy). Kilka lat później ich miejsce zaczęły zajmować okręty klasyfikowane jako lekko opancerzone krążowniki. Pierwsze z nich należały do typu Town (1909), jednak pod względem konstrukcyjnym początkowo pozostawały tak naprawdę krążownikami pancernopokładowymi i dopiero w trzeciej kolejnej podserii (typie Chatham) zastosowano klasyczny pancerz burtowy.

Oba krążowniki zostały od razu na początku swojej kariery skierowane do służby w Dywizjonie Australijskim, przy czym HMS Challenger pozostawał tam do 1912 roku, kiedy to trafił na krótko do rezerwy. Przywrócony do czynnej służby wraz z wybuchem I wojny, działał następnie na wodach Afryki Zachodniej, potem Afryki Wschodniej. Wykreślony z listy floty krótko po wojnie, w 1920 roku trafił na złom. Uznawane były za dobre jednostki, o poprawnych właściwościach marskich. Różniły się od zarania jednym istotnym szczegółem: podczas, gdy Challenger miał zakończenia kominów ucięte równo, pod kątem prostym, w przypadku Encountera były one ukośne i tym samym równoległe do pokładu (co stało się później standardem w przypadku wszystkich niemal brytyjskich krążowników, tak lekkich jak i ciężkich).


HMAS Encounter w Sydney w okresie I wojny światowej
Picture: J03234, Australian War Memorial
l

HMS Challenger (z odmiennym kształtem zakończeń kominów) około 1906 roku
Picture: #142803, State Library of Queensland
HMS Encounter miał zasadniczo podobny życiorys, jak HMS Challanger. Pierwszy okres jego służby, jeszcze pod brytyjską banderą, upłynął na krążeniu między Australią, Nową Zelandią i różnymi wyspami Pacyfiku i wedle dostępnych relacji nacechowany był rutyną. Niemniej w tym samym roku, gdy Challenger trafił do rezerwy, Encounter został wypożyczony Royal Australian Navy. To sprawiło, że dana mu była znacznie dłuższa służba, niż w przypadku bliźniaka.

HMAS Encounter podczas przechwycenia Zambezi w sierpniu 1914
Picture: obraz Phila Belblina, Royal Australian Navy
Propozycja jego przejęcia przez Australię wiązała się z rozwojem Royal Australian Navy i potrzebą wyszkolenia nowych kadr, które miały obsadzić budowany specjalnie dla RAN lekki krążownik HMAS Brisbane - trzeci z czterech zakupionych wówczas krążowników typu Town (który dotarł ostatecznie do Australii w początku 1917 roku). Pierwszy rdzeń nowej załogi skompletowano z brytyjskich ochotników, których aż jedna trzecia zdecydowała się przejść na australijski żołd. Wedle pierwotnych założeń ich służba miała potrwać trzy lata. HMAS Encounter był pierwszym krążownikiem Royal Australian Navy, w ciągu paru następnych lat wzmocnionej dwoma lekkimi krążownikami, jednym krążownikiem liniowym i kilkoma niszczycielami. W przededniu wybuchu Wielkiej Wojny przebywał w rejonie Queensland, ale został szybko ściągnięty do Sydney dla dokonania okresowych napraw, po czym skierowano go na północ. 12 sierpnia 1914 roku przechwycił brytyjski, ale pozostający w niemieckiej służbie frachtowiec SS Zambezi, który stał się pierwszym australijskim pryzem.
Miesiąc później wziął udział w opanowaniu niemieckich terytoriów na Nowej Gwinei, wspomagając ogniem swoich dział bataliony walczące na lądzie. Akcja ta oznaczała również pierwsze strzały, oddane w sytuacji bojowej przez okręt Royal Australian Navy. W drugiej połowie września został skierowany do bezowocnych poszukiwań AE1, pierwszego okrętu podwodnego RAN, który zaginął wówczas bez wieści (został odnaleziony dopiero w grudniu 2017 roku przez ekipę MV Furgo Equator, działającego na zlecenie oficjalnych czynników, zaś krótko później specjalnie pozyskany do współpracy w tej potrzebie RV Petrel sporządził jeszcze dokładną dokumentację wraku). W październiku Encounter został skierowany w rejon Fidżi i Samoa, gdzie w kwietniu następnego roku przechwycił niemiecki żaglowiec Elfriede.

Wczesnym latem krążownik przeszedł na okresowe naprawy do Sydney, niemniej krótko później zdarzyło mu się wejść na rafę, co wymusiło remont kadłuba, który został przeprowadzony w Hong Kongu. Do początku 1916 roku okręt służył w rejonie Malajów, po czym został odwołany do Australii. W styczniu 1917 odbył rejs do Nowej Zelandii i przejął tam konwój z transportem wojska. Przeprowadził go następnie do umówionego punktu Oceanu Indyjskiego, gdzie statki zostały przejęte przez okręty Royal Navy. Resztę wojennej służby odbył na wodach australijskich, w rejonach Fremantle i Sydney, między innymi poszukując niemieckich rajderów oraz zaginionych frachtowców, zdarzyło mu się też udzielić pomocy SS Cumberland, który trafił na minę u brzegów wyspy Gabo. Zaraz po wojnie wywiózł z Darwin administratora Północnych Terytoriów, ratując mu skórę podczas poważnych i glośnych wówczas zamieszek, które miały miejsce w tym mieście.

Rok później, w grudniu 1919 roku HMAS Encounter został ostatecznie przejęty przez Royal Australian Navy, stając się jej własnością. Jako zdecydowanie przestarzały pełnił już tylko rolę jednostki szkolnej (zwanej powszechnie "The Old Bus"), zaś we wrześniu 1920 roku przeniesiono go koniec końców do rezerwy, w maju 1923 przydzielając w roli pływającego magazynu do bazy Garden Island. Oznaczało to również niejaką przebudowę jednostki, z której usunięto całe uzbrojenie. Dodatkowo została pomalowana na biało (z ciemnobeżowymi kominami), co trochę rymowało się z jej nową nazwą: HMS Penguin. Wypełniał on swoją rolę do sierpnia 1929 roku. W latach 1930-31 dokonano częściowej rozbiórki okrętu, zaś to, co pozostało z jego kadłuba, zostało zatopione 14 września 1932 roku na wysokości Bondi Beach niedaleko Sydney.
l

Fragment wraku HMAS Penguin
Picture: Stephen Ho, Facebook
Wrak HMAS Penguin znajduje się na głębokości 74 metrów i chociaż trudno powiedzieć, kiedy dokładnie go po raz pierwszy zlokalizowano, bez wątpienia jest obecnie dobrze znany w okolicy, przy czym Royal Australian Navy (jak i prywatne firmy) często wykorzystują obiekt do szkoleń w zakresie nurkowania technicznego. Sądząc po stanie szczątków, które w większości są trudno rozpoznawalne (co potwierdza podlinkowane na dole nagranie z zejścia do wraku), został zapewne użyty przed zatopieniem jako cel dla dział innych okrętów. Podobno jednak daje się wśród rumowiska dostrzec całkiem wyraźnie dziób jednostki. Jest największym wrakiem w rejonie Sydney, mocno zasiedlonym przy tym przez morską faunę. W jego bezpośrednim sąsiedztwie, około 8 kilometrów od plaży, znajduje się na podobnej głębokości wrak australijskiego holownika Koputai (parowego bocznokołowca, straconego na skutek przecieków w 1920), odkryty dopiero około 2008 roku.
l
HMS Encounter / HMAS Penguin w Wikipedii
HMAS Encounter na stronie Naval Historical Society of Australia
HMAS Encounter na stronie Royal Australian Navy
Różne "Pingwiny" w służbie Royal Australian Navy: Naval Historical Society of Australia
Opis wraku Penguina (w jednej trzeci strony) w serwisie Marine Life Network
Opis wraku Penguina w serwisie Sydney Project
Film z zejścia do wraku (2019): Facebook
l
Copyright © 2020 by Estraven