SMS Bremen (1903) |
l |
|
|
Położenie stępki
01.08.1902
Wodowanie 09.07.1903
W służbie od 09.05.1905
Modernizacje 1914
Zatopiony 17.12.1915
Typ Bremen, liczba jednostek w typie 7 |
Wyporność
3 278, pełna 3 797 ts
Wymiary d-111,1 s-13,3 z-5,53 m
Uzbrojenie 10x105, 10x37 mm
Pancerz pp 80 mm
Prędkość maks. 23 w
Załoga 301 |
|
l
|
|
SMS Bremen, zapewne przed 1914 rokiem
Picture: ggbain.09545, United States Library of Congress via Wikipedia
|
Zgodnie z nomenklaturą obowiązującą w Kaiserliche
Marine typ Bremen zaliczał się do małych krążowników (Kleiner Kreuzer),
konstrukcyjnie były to wszelako krążowniki pancernopokładowe. Powstały
w ramach szeroko zakrojonego programu rozbudowy niemieckiej floty,
ujętego w tak zwane "prawo morskie" (Flottengesetze),
definiujące szczegółowo jaki ma być pożądany w perspektywie kilku
lat stan liczebny marynarki wojennej i jakie środki zostaną przeznaczone
na jej rozwój. Typ Bremen (wraz ze wcześniejszym typem
Gazelle - 10 jednostek - i późniejszym typem
Königsberg - 4 jednostki) został ujęty w pierwszej takiej ustawie
z 1898 roku, która zakładała uzyskanie przez flotę stanu 30 lekko
opancerzonych krążowników do 1904 roku. Jednocześnie ustalała limit
lat, po upływie których stare okręty będzie należało zastąpić nowymi,
co wiązało się z automatycznym przydziałem środków na ich budowę.
|
Projektowane wówczas w Niemczech kolejne
serie lekkich krążowników były dość podobne do siebie i zwykle każda
następna była w jakimś stopniu rozwinięciem poprzedniej. Także i
typ Bremen był mocno wzorowany na typie Gazelle, pierwszych niemieckich
lekko opancerzonych krążownikach. Otrzymał takie samo uzbrojenie
w działa kalibru 105 mm, niemniej opadający ku burtom pancerz ze
stali Kruppa został znacznie pogrubiony (80 wobec 25 mm). Z drugiej
strony, chociaż większe od pierwowzoru, okręty typu Bremen nadal
zaliczały się do niewielkich, wedle późniejszych o kilkadziesiąt
lat standardów lokowały się rozmiarami w okolicy dużych niszczycieli,
nie dysponowały też typowo krążowniczą prędkością, osiągając tylko
23 węzły (Gazelle: 21 w). Niemniej budowane były z nie tylko dla
współdziałania z flotą na wodach macierzystych, ale także (a może
przede wszystkim) do służby kolonialnej - jako jednostki nie wymagające
wielkich zasobów, na które w warunkach odległych terytoriów trudno
było liczyć, zdolne jednocześnie do długich i samodzielnych rejsów.
|
SMS Bremen w 1907 roku
Picture: det.4a15937, United States Library of Congress via Wikipedia
|
Spośród siedmiu krążowników typu Bremen największą
sławę zyskał SMS Leipzig, skierowany wraz z początkiem służby
na dalekie akweny. W 1914 roku znajdował się w składzie Eskadry
Wschodnioazjatyckiej i podobnie jak większość jej okrętów został
zatopiony w grudniu tego samego roku podczas bitwy koło Falklandów
- w jego przypadku po wielogodzinnym pościgu w wykonaniu krążowników
HMS Glasgow i HMS Cornwall. Z pięciu jednostek, które
przetrwały Wielką Wojnę, trzy zostały przejęte przez Wielką Brytanię:
Lübeck, Danzig (trafiły na złom) i
München (został zatopiony). Dwie, Hamburg i Berlin,
pozostały w służbie niemieckiej (w Reichsmarine) jako jednostki
szkolne. Na początku lat dwudziestych poddano je modernizacji, która
objęła między innym przebudowę dziobu na kliprowy. Wycofane ze służby
do połowy lat trzydziestych były następnie wykorzystywane jako hulki
mieszkalne. Hamburg miał zostać złomowany w 1944 roku, ale
wcześniej zatonął w porcie podczas brytyjskiego bombardowania. Podniesiono
go w 1949, w 1956 ostatecznie demontując okręt. Berlin dotrwał
nietknięty do końca II wojny w Kilonii, niemniej w maju 1947 roku
został wykorzystany dla pozbycia się zapasów amunicji chemicznej
i zatopiony wraz z jej ładunkiem na obszarze Skagerraku.
|
|
l
|
|
SMS Bremen w Nowym Jorku w 1909 roku
Picture: det.4a16115, United States Library of Congress via Wikipedia
|
Wedle pierwotnego planu zaraz po ukończeniu
prób morskich, co nastąpiło 15 lipca 1904 roku, SMS Bremen
miał zostać przeniesiony do rezerwy. W większych flotach było wówczas
działanie dość powszednie - w okresie pokoju zapewne żadna z nich
nie odczuwała potrzeby utrzymywania wszystkich posiadanych jednostek
w czynnej służbie. Zanim jednak do tego doszło, zapadła nowa całkiem
decyzja, żeby skierować okręt do służby zamorskiej jako zastępstwo
dla lekkiego krążownika SMS Gazelle, który od 1902 roku reprezentował
interesy cesarstwa na wodach obu Ameryk. Przygotowania do dalekiego
przejścia zabrały nieco czasu i Bremen wyruszył w drogę przez
Atlantyk dopiero 27 sierpnia.
|
SMS Bremen w 1912 roku
Picture: hec.00965, United States Library of Congress via Wikipedia
|
Podczas tego rejsu zawinął najpierw na Maderę,
28 września docierając do Rio de Janeiro. Był to początek bardzo
długiej, bo trwającej nieprzerwanie ponad dziewięć lat, zamorskiej
służby krążownika. W jej trakcie odwiedził całkiem sporą liczbę
atlantyckich portów obu Ameryk, kilkukrotnie (w latach 1906-1912)
goszcząc też w USA. Tam również, w stoczni Newport News, przechodził
okresowe naprawy. Przede wszystkim operował jednak na wodach Ameryki
Środkowej, z należącym do Danii portem Charlotte Amalie na wyspie
Saint Thomas (Karaiby, Wyspy Dziewicze) jako stałą bazą. W 1906
dokonał pierwszego wypadu na południe, docierając do Bahia Blanca
w Argentynie. W następnym roku skierował się na północ, zawijając
między innymi do Montrealu. W 1908 przeszedł pierwszy raz na krótko
Cieśniną Magellana na Pacyfik, rok później wybierając się tam na
dłużej, odwiedzając między innymi Tocopilla w Chile.
|
Podobnie wyglądała jego służba w kolejnych latach.
Z końcem 1913 roku pojawił się jeszcze u brzegów ogarniętego rewolucją
Meksyku, gdzie wraz z jednostkami USA pełnił służbę patrolową i
w pewien sposób - jak zapewne dzisiaj dałoby się to określić - humanitarną.
W końcem stycznia 1914 dotarł jednak w rejon Karaibów
SMS Dresden, co zgodnie z otrzymanymi rozkazami oznaczało
dla SMS Bremen powrót do kraju. Wcześniej skierował się jeszcze
na Haiti (gdzie też było niespokojnie, co mocno nie podobało się
cesarstwu), ale nie zabawił tam długo. 13 lutego wyruszył w drogę
powrotną.
|
Rozkazy przewidywały również, że spędziwszy
9 i pół roku na dalekich wodach okręt ma zawinąć w pierwszym rzędzie
do Bremy, której imię nosił. Tam też, 15 marca 1914, nastąpiło jego
oficjalne powitanie. Niecałe dwa tygodnie później krążownik został
wycofany ze służby i skierowany do stoczni dla przeprowadzenia prac
modernizacyjnych. Oznaczały one między innymi zastąpienie czterech
spośród dział 105 mm dwoma działami kalibru 150 mm, unowocześnienie
systemu elektrycznego i wymianę przedniego masztu na nowy. Krążownik
powrócił do służby w maju 1915 roku, czyli już w trakcie Wielkiej
Wojny, i zaraz został skierowany na Bałtyk, gdzie dołączył do jednostek
Grupy Rozpoznawczej, która stacjonowała wówczas w Lipawie. Przez
następne miesiące operował głównie na Wschodnim Bałtyku, biorąc
udział w potyczkach w Zatoce Ryskiej i okolicach Gotlandii.
|
SMS Bremen w Hampton Roads (USA) 1912
roku
Picture: hec.01142, United States Library of Congress via Wikipedia
|
Początkowo współdziałał tam z predrednotami
z 4. Dywizjonu Pancerników, później także z drednotami SMS Nassau
i SMS Posen, jednak poza tym operował w towarzystwie torpedowców.
W kwietniu 1915 był dwukrotnie atakowany przez okręty podwodne,
ale wyszedł z tego bez szwanku. Gorzej powiodło mu się w 17 grudnia.
Podczas patrolu wraz z torpedowcami V191 and V186
natrafił późnym popołudniem na nierozpoznaną rosyjską zagrodę minową,
postawioną około 30 kilometrów na północny zachód od Windawy. Pierwszy
wszedł na minę V191 (i wkrótce zatonął), zaś gdy krążownik
zaczął opuszczać szalupy, żeby udzielić rozbitkom pomocy, wówczas
sam też trafił na dwie miny. Zatonął dość szybko ze stratą większości
załogi (według części źródeł było to aż 250 osób, z 53 ocalałymi,
wyciągniętymi z wody przez V186).
|
|
l
|
|
Wrak SMS Bremen - jedna z zejściówek
Picture: Algirdas Zibolis via You
Tube
|
Wrak SMS Bremen - jedno z dział burtowych
Picture: Algirdas Zibolis via You
Tube
|
Wrak krążownika został zlokalizowany przez łotewskich
nurków w 2012 roku. Znajduje na głębokości 46 metrów, z głównym
pokładem na głębokości 42 metrów. Jak można wnioskować na podstawie
materiału opublikowanego przez jedną z później eksplorujących wrak
ekip, okręt spoczął na dnie na równej stępce i jest ogólnie nieźle
zachowany, z wieloma elementami uzbrojenia i wyposażenia wciąż na
swoich miejscach. Nie znaleziono go jednak w tak dobrym stanie,
jak wraki niemieckich krążowników pancernych
Friedrich Carl i
Prinz Adalbert, które także zatonęły podczas I wojny u brzegów
państw bałtyckich. Jest znacznie bardziej dotknięty korozją i mocniej
(chociaż w sumie nadal raczej skąpo) porośnięty okazami podmorskiego
życia, co wiąże się zapewne przede wszystkim z faktem, że zatonął
na głębokości o połowę mniejszej, niż wspomniane dwa okręty. Nawet
w słabo natlenionym Bałtyku czyni to jak widać sporą różnicę.
|
Wrak SMS Bremen - działo z osłoną, widok
od przodu
Picture: Algirdas Zibolis via You
Tube
|
Wrak SMS Bremen - działo z osłoną, widok
od tyłu
Picture: Algirdas Zibolis via You
Tube
|
|
l
|
|
l |
Copyright © 2020
by Estraven
|